In coronatijd hingen er overal in de stad posters in Nijntje-stijl: Utrecht zorg goed voor elkaar. Juist nu, met zoveel ellende en geweld wereldwijd, moeten we zorgen dat we er in Utrecht voor elkaar zijn. Er worden mensen verscheurd door angst en verdriet. Deze oproep zou ik hier nu willen herhalen: Utrecht zorg goed voor elkaar. Kijk naar elkaar om. En als mensenrechtenstad, kunnen we de ogen niet sluiten. Daarom een motie samen met PvdA, Volt, Partij voor de Dieren, ChristenUnie, Student&Starter, Denk, EenUtrecht en D66 met het dictum:

  1. Zich aan te sluiten bij de internationale oproepen voor een humanitair staakt het vuren in Gaza en Israël, vrijlating van gijzelaars en het opstarten van een duurzaam vredesproces 
  2. Het verbindende werk dat de burgemeester doet om groepen nader tot elkaar te brengen voort te zetten; 

En bij al dat leed, lijkt het nietig wat wij hier op onze paar vierkante kilometer doen. Maar, toch doet dat er toe en proberen we hier – in deze zaal en in de stad- met elkaar het juiste te doen. Om de hoop niet te verliezen, om te zorgen dat Utrecht een stad is waar we verbondenheid met elkaar vinden.

Allereerst complimenten want  de begroting is veel beter te lezen en te begrijpen. Tegelijkertijd wordt duidelijk dat we een spannende en moeilijke tijd in gaan.

Inhoudelijke keuzes

Een spannende tijd, omdat we voor grote inhoudelijke uitdagingen staan. Hoe zorgen we dat we onze ambities realiseren voor een stad waar betaalbaar wonen, gelijke kansen en een groene en toekomstbestendige leefomgeving voorop staan? GroenLinks ziet een aantal grote uitdagingen waar we een antwoord op moeten formuleren:

  1. We hebben beperkte capaciteit op het elektriciteitsnetwerk. Dat betekent dat we keuzes moeten maken over wie wanneer elektriciteit gebruikt. We moeten er voor durven kiezen om grootafnemers te beperken tijdens de spitsuren.
  2. De uitvoeringskracht staat onder druk. In de commissie vroegen we daarom onder andere naar ruimere capaciteitsplanning en terugdringen van externe inhuur. We zien hier gelijk een opdracht voor onze gloednieuwe gemeentesecretaris
  3. We hebben veel ambities, maar te weinig geld. Dat betekent dat we stevige keuzes moeten maken

In de komende tijd zullen er veel stukken onze kant opkomen bepalend zijn: de uitgangspunten voor de sociale basis, het debat over arbeidsmarktdiscriminatie, de inclusieagenda, de maatregelen voor schone lucht, de beleidsnota voor geluid en trillingen en de visie voor de ondergrond. U kunt er op rekenen dat GroenLinks bij deze stukken altijd zal beoordelen of er voldoende rekening wordt gehouden met de bestaanszekerheid van iedere inwoner en of het toekomstbestendige plannen zijn die passen bij een groene en leefbare stad.

Voor het programma economie willen wij hier nu alvast verder richting aan geven met een motie. Economie moet namelijk niet gaan over winst, maar over welzijn van elke inwoner en in de buurt. Community wealth building is daarvoor een mooi model. Daarom een motie met PvdA en S&S waarvan het dictum luidt:

  1. Te onderzoeken hoe een programma voor Community Wealth Building in Utrecht eruit zou kunnen zien en daarbij elk van de in de overwegingen genoemde belangrijke onderdelen van CWB mee te nemen;
  2. In het kader van het onderzoek in gesprek te gaan met (enkele van) de genoemde organisaties in de overwegingen;
  3. De rol van de ROM ook mee te nemen in het onderzoek;
  4. Over dit onderzoek te rapporteren aan de raad vóór Q3 2024.

Financiële uitdagingen
Dan voorzitter, de moeilijke tijden. Het is duidelijk dat we een tijd van flinke bezuinigingen tegemoet gaan door tekorten bij jeugd en WMO. Het amendement dat wij indienden bij de voorjaarsnota om de Utrechtse basis te garanderen, gaat een vervolg gaat krijgen richting de voorjaarsnota. Als GroenLinks vinden wij het belangrijk dat we bij de bezuinigingen rekening houden met de meest kwetsbare inwoners. Juist zij zijn vaak afhankelijk van de overheid. In de commissie deden wij hier een aantal suggesties voor, waaronder:

  1. Mensen met veel problemen kunnen op verschillende domeinen geraakt worden door de bezuinigingen. Bekijk bezuinigingen daarom integraal, zodat niet één groep het hardst geraakt wordt.
  2. De gemeente moet er zijn voor de basiszekerheden van inwoners. Kijk voor de bezuinigingen die verder getroffen moeten worden welke rol partners in de stad en fondsen kunnen spelen. Zo kregen we bij onderwijs de toezegging om te kijken naar de reserves die schoolbesturen hebben.
  3. Zorg dat je met de hele keten kijkt wat het beste is voor de inwoners in de stad en hoe dit het meest efficiënt geregeld kan worden.  
  4. Kijk ook naar indirecte en maatschappelijke opbrengsten en hou hier rekening mee. Als het effect een besparing is op de korte termijn, maar juist op de lange termijn meer problemen veroorzaakt, en dus geld kost, dan zijn we niet verstandig bezig.

In de commissies kregen wij hier goede toezeggingen op. We zullen hier bij de uitwerking goed op letten.

Drie prioriteiten
Voorzitter, ik kan het niet vaak genoeg benadrukken. We hebben als GroenLinks – en als coalitie- drie prioriteiten: betaalbaar wonen, bestaanszekerheid en een groene stad.

Wonen
Juist de meest kwetsbare inwoners vinden een moeilijk een huis. Binnenkort zullen we spreken over de huisvesting van deze groep en ook over de net gemaakte prestatieafspraken. We zullen hier verdergaande stappen op moeten zetten. GroenLinks vindt het hard nodig om te kijken of je extra woningen kunt realiseren bijvoorbeeld door woningen in de stad op te kopen.

Het is daarom onbegrijpelijk dat er nog steeds woningen verkocht worden door de corporaties. We hebben juist méér betaalbare woningen nodig. In de prestatieafspraken zet het college mooie stappen. Voordat deze ingaan roepen we op om ook tot 2024 terughoudend te zijn met de verkoop, names Volt, PvdA en UtrechtSolidair:

Roept het college op in gesprek te gaan met corporaties

  1. Om terughoudend te zijn met de verkoop tot 1 januari 2024
  2. Sociale huurwoningen die op 1 januari 2024 nog te koop staan en waar nog geen kandidaat kopers voor zijn van de markt te halen en weer terug de reguliere verhuur in te laten gaan

Bestaanszekerheid
De zekerheid van een inkomen helpt mensen om te werken aan perspectief.  In de commissie kregen wij twee mooie toezeggingen. Allereerst om het bouwdepot te verkennen: een initiatief om kwetsbare jongeren inkomen te geven waardoor zij niet dakloos raken. Dit heeft enorm positieve effecten, persoonlijk, maatschappelijk en financieel. Ten tweede het initiatief om de uitkering op 1 cent te zetten wanneer iemand gaat werken. Zo is iemand verzekerd van een vangnet wanneer het niet gaat en de stap richting werk wordt zo minder spannend.

Wat GroenLinks betreft kunnen we in Utrecht ook ruimhartiger omgaan met mensen die een gift ontvangen in de bijstand. Wat ons betreft zou je alle giften niet hoeven te melden, zolang je niet over de vermogensgrens gaat. Laten we vriendelijkheid en sociaal gedrag, niet bestraffen. Daarom de volgende motie, samen met PvdA, S&S, Bij1, UtrechtSolidair, CU, D66

  1. Om de meldingsgrens voor giften te verhogen van €1200 euro naar €1800 per jaar
  2. Te onderzoeken, samen met het cliëntenplatform, wat de meest logische grens is voor giften. Hierbij bijvoorbeeld te denken aan:
    1. Aansluiting bij de vermogensgrens in de bijstand
    2. Aansluiting bij de regels voor belastingvrije giften

Groene en toekomstbestendige stad
Ruimte in de stad is schaars, dus we moeten goed nadenken hoe we onze kostbare ruimte inzetten. Betaald parkeren helpt om zo openbare ruimte anders in te zetten. Ruimte voor groen, spelen en bankjes.

Bovendien zit er in de begroting geld voor het groen in de stad. Groen waar inwoners naar snakken zoals bleek uit de stedenbouwvisie en dat we keihard nodig hebben voor de biodiversiteit en om extremer weer, zoals hitte in de zomer en heftige buien in het najaar door klimaatverandering op te vangen.

We blijven werken aan een groene stad door verharding te verwijderen en groen te realiseren. De keuzes die wij vandaag maken, hebben impact voor onze toekomst. Dat mogen we nooit uit het oog verliezen.

Tegenbegrotingen

Voorzitter, ik ga afsluiten maar niet zonder nog één compliment te maken. Zoals u hoort, ademt dit verhaal keuzes maken. Dat is iets dat elke partij uiteindelijk moet doen. Daarom is het altijd extra goed als partijen een tegenbegroting maken om te laten zien wat hun keuzes zouden zijn.

Complimenten dat er al een tegenbegroting lag op maandag waardoor we hem grondig hebben kunnen bekijken. Er zitten duidelijke andere keuzes in die consistent en herkenbaar zijn voor het CDA zoals de graffitiregeling en het investeren in sportverenigingen. Echter, er is ook veel geld weggehaald bij groei in balans terwijl we willen investeren in een stad voor betaalbaar wonen en groen. Door 4 miljoen op uitvoering te besparen, wordt het moeilijk om de ambities te realiseren. Dat zijn niet onze keuzes.

Wij zullen daarom instemmen met de begroting van het college. GroenLinks zal blijven staan voor die idealen waarvoor we hiervoor gekozen zijn: een stad waar de meest kwetsbare inwoners kunnen rekenen op bestaanszekerheid en waar we keuzes durven te maken voor een groene en klimaatbestendige stad.