Utrecht is een ‘bolwerk’. Een GroenLinks-bolwerk, volgens de definitie van sociaal geograaf Josse de Voogd. Toen ik dat las, kon ik een glimlach niet onderdrukken. Niet in de laatste plaats omdat ‘bolwerk’ bij mij positieve associaties oproept. In Sneek, waar ik opgroeide, was ‘het Bolwerk’ een jongerencentrum waar activiteiten werden georganiseerd die je creativiteit aanwakkeren. Waar je leerde nadenken over de wereld om je heen. Ik ging er naar voorstellingen van Werk in Uitvoering: maatschappijkritisch toneel met na afloop een gesprek. En ik bouwde er mijn eigen kamer van afvalmateriaal. Het was een plek waar iedereen kon meedoen en iedereen zichzelf kon zijn.

Utrecht is een ‘bolwerk’. Een GroenLinks-bolwerk, volgens de definitie van sociaal geograaf Josse de Voogd. Toen ik dat las, kon ik een glimlach niet onderdrukken. Niet in de laatste plaats omdat ‘bolwerk’ bij mij positieve associaties oproept. In Sneek, waar ik opgroeide, was ‘het Bolwerk’ een jongerencentrum waar activiteiten werden georganiseerd die je creativiteit aanwakkeren. Waar je leerde nadenken over de wereld om je heen. Ik ging er naar voorstellingen van Werk in Uitvoering: maatschappijkritisch toneel met na afloop een gesprek. En ik bouwde er mijn eigen kamer van afvalmateriaal. Het was een plek waar iedereen kon meedoen en iedereen zichzelf kon zijn.

Dat is precies wat GroenLinks wil voor Utrecht. Een stad voor iedereen. Een gezonde, duurzame stad. Een plek waar iedereen kan meedoen en zichzelf kan zijn. Voor heel veel mensen is Utrecht zo’n stad. Een stad waar ze fijn wonen, vrienden hebben, zich veilig voelen, gelukkig zijn. Een duurzame stad, waar gezonde lucht inzet van het college is, waar fiets en voetganger voorrang krijgen. Waar serieus werk gemaakt wordt van de energietransitie en waar cultuur, sport en groen steeds vaker om de hoek te vinden zijn.

Dat is iets om trots op te zijn!

Vesting

Maar er is ook een groep mensen die niet mee kan doen. Voor hen is Utrecht een bolwerk in de oorspronkelijke betekenis van het woord. Een vesting, waar je voor de poort blijft staan als je niet de juiste mensen kent. Wie minder opleiding heeft gehad, een lager inkomen, een slechte gezondheid of een niet-westerse achtergrond, loopt meer risico om aan de kant te blijven staan. De kloof tussen de mensen die niet mee kunnen komen en de mensen met wie het goed gaat, wordt groter. GroenLinks wil voorkomen dat we een samenleving krijgen waarin mensen tegenover elkaar komen te staan en hun ontmoeting niet verder komt dan elkaar over de slotgracht heen dingen toeschreeuwen. Het zou goed zijn als we nu het laatste stukje Catharijnesingel bijna geopend is, serieus werk kunnen maken van het slechten van barrières tussen onze inwoners.

Vorig jaar tijdens de Algemene Beschouwingen vroeg ik hier ook aandacht voor. In deze voorjaarsnota zien wij een aantal goede elementen die kunnen bijdragen aan het verkleinen van ongelijkheid. Maar de hele puzzel is wat ons betreft nog niet gelegd. GroenLinks pleit voor een integraal plan van aanpak. En om te weten welke puzzelstukjes nog ontbreken hebben we meer inzicht en analyse van de problematiek nodig. Wij horen hierop graag een reactie van het college.

De laatste voorjaarsnota van deze raadsperiode geeft zoals gezegd goede aanknopingspunten. Omdat het college ervoor kiest een aantal bezuinigingen vanuit het rijk meerjarig op te lossen, is er minder geld te verdelen. Ondanks die krappe portemonnee, lukt het om te blijven investeren in een gezonde en duurzame groei van de stad. Dat is een compliment waard. Door extra investeringen in bijvoorbeeld cultuur, sport, sociale huurwoningen en de bestrijding van armoede, worden goede stappen gezet om de ongelijkheid te verkleinen. Daarin past ook de uitwerking van ons amendement van vorig jaar over het opkopen van schulden bij jongeren. Goed dat dit fonds nu vorm krijgt.

Wonen en ruimtelijke ontwikkeling

Een ander voorbeeld waar het college actie onderneemt, is de woningmarkt. Er worden aanzienlijk meer woningen gebouwd dan de afgelopen jaren. We bereiden grootscheepse transformaties voor zoals de Merwedekanaalzone en het Beurskwartier. Utrecht is een succesverhaal. En in deze voorjaarsnota worden stappen gezet om te zorgen dat meer mensen kunnen delen in dit succes. Zo is GroenLinks blij met de inzet in wijkactieplannen en met het extra geld voor Overvecht.

We zien echter ook dat ondanks alle inspanningen de druk op de sociale huurmarkt nog steeds toeneemt. Daarom steunt GroenLinks de inzet van het college: 35% sociale huur bij nieuwbouw en  daarnaast fors investeren in middeldure huur en studenteneenheden. Dat past in ons streven naar een gezonde mix. En naar betaalbaar wonen voor iedereen. We vinden het goed dat de pilot huurmatiging eindelijk per 1 september van start gaat, zodat mensen met een laag inkomen minder geld aan woonlasten kwijt zijn. Wat ons betreft maken we ook afspraken met ontwikkelaars om huurprijzen in de particuliere sector in de hand te houden.

Bereikbaarheid

De groei van de stad en de keuze voor verdichting, die college en raad met de ruimtelijke strategie hebben gemaakt, zijn een uitdaging voor de bereikbaarheid van onze stad. 'Meer huizen, meer ruimte voor auto's' past al lang niet meer bij deze tijd en deze stad. Dat past niet qua ruimte, qua gezonde lucht en qua leefbaarheid. We zijn enthousiast dat het college de omslag naar een stad voor fietsers en voetgangers en hoogwaardig openbaar vervoer verder doorzet. Zo maakt het college in deze voorjaarsnota en in het meerjaren perspectief bereikbaarheid (MPB) geld vrij voor fietstunnels in de Merwedekanaalzone en Cartesiusdriehoek. De prijs van deelautovergunningen wordt verlaagd en het college gaat vast sparen voor een grote schaalsprong in het OV. Duurzaamheid, leefbaarheid en gezonde lucht blijven echter aandachtspunten bij de groei van onze stad.

Economie en duurzaamheid

Bij gezonde verstedelijking hoort ook duurzame bedrijvigheid. Op verzoek van GroenLinks zet het college er nadrukkelijk op in duurzame bedrijven naar Utrecht te halen. Uit de brandbrief van start ups en de raadsinformatiebijeenkomst naar aanleiding daarvan, blijkt dat dit nog niet altijd vanzelfsprekend is. GroenLinks wil in de commissie het gesprek aan over de vraag hoe we Utrecht aantrekkelijker kunnen maken en duurzame ondernemers beter kunnen faciliteren.

Ook wat betreft energie ziet GroenLinks een verschuiving de goede kant op. Niet alleen in de raadszaal en bij het college, vooral bij de bewoners van Utrecht krijgt het klimaatvraagstuk prioriteit. Mede op basis van het energieplan staan we op het punt om met elkaar grotere stappen mogelijk te maken in polder Rijnenburg. Mét betrokkenheid van bewoners.

Stationsgebied

Ook het stationsgebied is van de bewoners van Utrecht. Zij  praten mee over de nieuwe ontwikkelingen zoals het laatste stukje Singel, het Beurskwartier en het Lombokplein. Wat GroenLinks betreft staat ook bij deze ontwikkelingen gezonde groei centraal. Dat wil zeggen: een leefbaar gebied met ruimte voor groen en aandacht voor slimme mobiliteit. Rond de Jaarbeurs en het Westplein worden de plannen concreter. GroenLinks steunt het voorstel in de voorjaarsnota om hiervoor vast de  investering vrij te maken. Over de verdere invulling komen we nog te spreken.

Biodiversiteit

Je zou het niet zeggen, maar gezonde verstedelijking biedt ook kansen voor biodiversiteit. Helaas gaat het beleid in Utrecht slechts uit van het principe van geen schade doen, en kent het geen ambitie als het gaat om bevorderen van biodiversiteit. GroenLinks zal bij de behandeling van deze voorjaarsnota met voorstellen komen de stadsnatuur te versterken.

Cultuur

Cultuur draagt bij aan een leefbare stad, waar het prettig wonen is. Zo blijkt ook uit het onlangs gehouden onderzoek van de Atlas voor Gemeenten. GroenLinks is blij dat in deze voorjaarsnota geld gevonden is voor culturele instellingen die een positief advies kregen van de commissie voor het cultuurconvenant maar in eerste instantie toch van de subsidielijst waren afgevallen. Wij zijn blij dat onder andere de Metaal Kathedraal en het Volksbuurtmuseum hierdoor open kunnen blijven.

Decentralisaties

De nieuwe taken voor Zorg en Jeugd lijken goed opgepakt te zijn in de stad. Maar GroenLinks krijgt ook signalen die niet stroken met dit algemene beeld. Er blijft 6,4 miljoen over op de aanvullende zorg, maar tegelijk lezen we in de krant dat een Utrechts meisje vijf maanden moet wachten op een intake. Er zijn ongewenste wachttijden bij enkele buurtteams Jeugd en Gezin en in de VJN wordt een gat van 4,6 miljoen opgelost.

Door deze uiteenlopende signalen is het wat ons betreft te voorbarig om de reserve voor de decentralisaties - het 3D-fonds - af te bouwen. Dit fonds hebben we niet alleen ingesteld voor het afdekken van risico's, maar ook voor een zachte landing en voor innovatie. Het geld voor innovatie, dat beschikbaar blijft, moet wat GroenLinks betreft zo snel mogelijk worden ingezet. De landing van het systeem is nog niet volledig afgerond. Juist binnen Jeugd zien we nu dat de budgetten gaan knellen. We gaan hier in de commissie graag het debat over aan.

Stad voor iedereen

GroenLinks wil dus dat Utrecht een stad is voor iedereen. Zo’n inclusieve samenleving lijkt nog ver weg als slechts 59% van de mensen met een beperking aangeeft weinig tot geen problemen te hebben om mee te doen. 41 procent ervaart dus wel problemen. Dat is te veel. In 2018 loopt Agenda 22 af. Nú is de tijd om na te denken hoe wij als Utrecht het VN verdrag inzake mensen met een handicap  gaan implementeren. Op tal van terreinen zijn maatregelen nodig: openbare ruimte, werk & inkomen, onderwijs, (openbaar) vervoer. GroenLinks stelt voor om hierover een stadsgesprek te organiseren om gezamenlijk tot een plan aanpak te komen.  

Behalve dat een grote groep mensen zich beperkt voelt om mee te doen, voelen ook steeds meer mensen zich gediscrimineerd. En dat is meer dan een gevoel alleen. Als het gaat om de segregatie tussen inwoners met een niet-westerse achtergrond en de overige inwoners, stond Utrecht in 2016 op de vijfde plek. Jongeren met een niet-westerse achternaam krijgen een lager schooladvies, vinden moeilijker een stageplek en hebben minder kans op werk.

Gezondheid, arbeidsongeschiktheid, werk en contact met familie zijn belangrijke factoren voor geluk. Uit de Atlas voor gemeenten blijkt dat zo’n 86 procent van de Utrechters gelukkig is. Onder degenen die zichzelf niet gelukkig prijzen, zijn mensen met een niet-westerse achtergrond oververtegenwoordigd. Dit is niet alleen naar voor henzelf, maar ook voor de Utrechtse samenleving. Mensen die niet mee kunnen doen, haken vaak af. En jongeren met weinig perspectief, glijden eerder af naar criminaliteit. Dat blijkt ook uit de onlangs gehouden bijeenkomst waarin de Gemeenteraad is bijgepraat over ondermijnende criminaliteit in Overvecht.

Wat GroenLinks betreft moeten we er alles aan doen om ongelijkheid te bestrijden. Niet alleen door concrete maatregelen tegen discriminatie, maar ook door de toon waarop we in de stad het gesprek voeren.

Bolwerk

De toon van het debat en hoe wij in de samenleving met elkaar omgaan, blijkt voor mensen in toenemende mate iets te waarover zij zich zorgen maken. GroenLinks gaat door op de weg van niet schreeuwen maar praten. Wij gaan door met het bouwen aan een gezonde, duurzame en sociale toekomst. Binnen dit college, binnen deze raad, maar zeker ook daarbuiten. Utrecht maken we samen met alle inwoners, niet alleen de happy few.

GroenLinks gaat voor een gezonde stad, een duurzame stad en een stad voor iedereen. En wat ons betreft wordt Utrecht ook in maart 2018 weer een bolwerk. Geen onneembare vesting, maar wel een GroenLinks-bolwerk, zodat we ook in een volgende raadsperiode verder kunnen bouwen aan die duurzame, sociale stad voor iedereen.