De crisisorganisatie heeft onvoldoende gefunctioneerd, de genomen maatregelen waren onnodig belastend voor bewoners, de communicatie is niet professioneel opgepakt en het toezicht op asbestsaneringen is gebrekkig. Dat is in het kort de conclusie van de commissie Jansen die het asbestincident in Kanaleneiland heeft onderzocht. Woordvoerder Steven de Vries is geschrokken van uitkomsten.

"De conclusies uit het rapport zijn helder, er is een hoop verkeerd gegaan en daar zijn bewoners de dupe van geworden. GroenLinks hoopt dat bewoners zich herkennen in de bevindingen van de commissie."

Crisisorganisatie
Ondanks dat medewerkers van het crisisteam een grote inspanning hebben geleverd en de organisatie tot het uiterste is belast, is de opschaling rommelig en onvolledig verlopen. De Vries: "Wanneer er een crisis is verwacht je dat verantwoordelijkheden en de besluitvorming in een crisisorganisatie goed zijn afgestemd. Daar ontbrak het aan, waardoor er veel is misgelopen." Zo is het informatiemanagementsysteem niet gebruikt volgens de eigen gebruiksregels, waardoor er een incompleet en vertekend beeld van de gebeurtenissen is ontstaan. Maar ook heeft de gemeente geen eigen asbestdeskundige in huis, waardoor kennis ontbrak. Een ander voorbeeld dat de commissie aanhaalt is het afgekondigde noodbevel. Door de gesloten afzettingen konden bewoners hun huis niet meer in, werden gezinnen van elkaar gescheiden en ontstond er onrust over achtergebleven huisdieren. Om te zorgen dat bij een volgend incident de aansturing van de gemeentelijk crisisorganisatie beter verloopt, is het noodzakelijk om duidelijke hiërarchische lijnen binnen de organisatie af te spreken.

Communicatie
GroenLinks vindt het belangrijk dat bij crisiscommunicatie het belang van bewoners centraal staat. Bij de asbestvondst in Kanaleneiland schortte het hieraan. De communicatie is niet professioneel opgepakt, schrijft de commissie. De eerste dagen was de communicatie richting bewoners in handen van de gemeente, maar ook van Mitros. Dit leidde tot verwarring bij bewoners, door de niet op elkaar afgestemde communicatieboodschappen. De Vries: "In het rapport staat dan ook de aanbeveling dat de crisiscommunicatie op een dusdanige manier georganiseerd moet worden dat ze recht doet aan de zorgen van bewoners. Dat is in Kanaleneiland onvoldoende gebeurd." Ook de organisatie van de crisiscommunicatie is een zorgpunt voor GroenLinks. De eerste 24 uur moeten de beste mensen op sleutelposities worden in gezet, schrijft de commissie. In de praktijk komt dat neer op een kernteam dat het dagelijks vertrouwen van het gezag geniet, dat elkaar door en door kent en weet wat nodig is om de organisatie op te bouwen in dienst van pers en publiek. Het model dat de commissie voorstelt gaat er van uit dat de gemeente bij een crisis de regie neemt en de leiding heeft, waarbij de veiligheidsregio de organisatie en het beheer heeft.

Disproportioneel
De maatregelen die zijn getroffen naar aanleiding van de asbestvondst zijn achteraf bezien disproportioneel geweest, zo concludeert de commissie. Omdat de gemeente niet wist hoe groot het gevaar voor de volksgezondheid was en hoe groot het besmette gebied was, is besloten tot een acute evacuatie. "De commissie schrijft dat ze zich goed kan voorstellen dat de gemeente besloten heeft geen enkel risico te nemen, zolang het niet duidelijk was waar men mee te maken had. In zo'n situatie neem je het zekere voor het onzekere", zegt Steven de Vries.

Nazorg
De commissie heeft een hoop onderzocht, maar niet alles. Zo is de nazorg voor bewoners niet onderzocht. De Vries: "We hebben er voordurend op gehamerd dat mensen niet aan hun lot worden overgelaten. We hebben gepleit voor een medisch wijkspreekuur voor bewoners die zich zorgen maken over hun gezondheid, zowel fysiek als psychosociaal." GroenLinks vroeg ook al eerder naar een inventarisatie van alle asbesthoudende panden in Utrecht. "Als er meer panden en gebouwen zijn waar asbest zit, en die zijn er, dan is het voor bewoners van groot belang hiervan op de hoogte te zijn. En ze er niet pas achterkomen als er bij kluswerkzaamheden per ongeluk een asbestplaat wordt doorgezaagd", aldus De Vries.

Aanbeveling Rijk
Naast de aanbevelingen voor de gemeente en de veiligheidsregio, ligt er ook voor de Rijksoverheid een taak als het aan de commissie ligt. Specifieke voorlichting over asbest en de risico's van asbest voor de volksgezondheid zouden vanuit het Rijk verzorgd moeten worden. Er is nog te veel onwetendheid over de risico's en gevaren van asbest. Gelet op de grote maatschappelijke, financiële en economische belangen die gemoeid zijn met asbestsanering, acht de commissie het raadzaam om te onderzoeken of de wijze waarop de asbestbranche georganiseerd is, wel voldoet. De commissie adviseert om opnieuw te kijken of het zelfregulerend vermogen van de branche wel voldoende functioneert, of dat er misschien een toezichthouder vanuit de overheid moet worden aangesteld.