De Voorjaarsnota 2012 laat een degelijk en duidelijk verhaal zien voor de komende jaren, waardoor Utrecht financieel gezond blijft. De bezuinigingen zijn noodzakelijk en soms pijnlijk, maar de pijn wordt eerlijk verdeeld. Degenen die het al moeilijk hebben worden ontzien en er blijft geld voor het verwezenlijken van groene en sociale ambities. Lees hier de volledige bijdrage van fractievoorzitter Marry Mos, zoals vanmiddag in de gemeenteraad uitgesproken.
Voorzitter!
Niemand zit te wachten op bezuinigingen.
Niet dit college, niet de fractie van GroenLinks en zeker niet de bewoners van Utrecht. Maar met de forse rijksbezuinigingen, de afgenomen economische groei en de stilstand op de woning- en kantorenmarkt moeten we wel.
Konden we in 2010 de grootste klappen nog opvangen door onze eigen gemeentelijke organisatie drastisch te vernieuwen, dit jaar ontkomen we niet aan nog forsere maatregelen. GroenLinks is daarom blij dat we op dit moment zelf aan het roer staan.
Het is van groot belang om juist nu zorgvuldige keuzes te maken.
Keuzes die de stad financieel gezond houden.
Keuzes die rekening houden met kwetsbare mensen.
En keuzes die perspectief bieden op een duurzame toekomst.
Voor de stad en haar bewoners.
Voorzitter,
Wat GroenLinks betreft is dit een toekomst met schone lucht,
Met leefbare, groene wijken en goed geïsoleerde woningen voor elke portemonnee. Met een solide en degelijk armoedebeleid.
Vandaag is die toekomst weer een stukje dichterbij gekomen!
Ook in deze financieel lastige tijden blijft dit college zich inzetten voor een groen, open én sociaal Utrecht!
Financieel gezond
De Voorjaarsnota waarover we vandaag spreken dient als uitgangspunt voor de gemeentebegroting van volgend jaar.
Het college verdient hier een compliment.
Het bezuinigingspakket is evenwichtig en realistisch.
Dit leidt tot een nota die financieel gezond, degelijk en slim is.
Het is SLIM om bij deze bezuinigingen uit te gaan van het meest behoedzame scenario. We weten immers dat een nieuw kabinet fors moet bezuinigen.
De nota is DEGELIJK. Het weerstandsvermogen is op peil. En dat stemt GroenLinks tevreden. Wat ons betreft is in deze tijd een score van 1.0 een hele prestatie. Het is – volgens onze eigen regels - toereikend voor de risico’s die we als stad lopen. GroenLinks wil altijd toewerken naar een stand van 1.0.
Voorzitter,
Een FINANCIEEL GEZOND beleid betekent voor GroenLinks geld zorgvuldig besteden, risico’s in beeld hebben, en geen hogere reserves hebben dan nodig. Wij vinden het dan ook logisch om de rekenrente aan te passen naar 4% op het moment dat overal de rente voor lange tijd gezakt is. De VVD is hierin nogal dubbelhartig. Je moet altijd naar de markt kijken. En als het College dat doet, is het ineens niet meer solide. Zoals de wind waait, waait het rokje, maar VVD; wat wil je nou echt?
Voorzitter,
Deze voorjaarsnota laat zien dat het college portefeuilleoverstijgend durft te denken. Ze zijn van de gebaande paden afgestapt. Geen eilandjes, geen te grote ego's, maar in het belang van de stad met elkaar tot een oplossing komen. Daar zijn wij als GroenLinks trots op.
We gaan bijvoorbeeld niet de subsidies halveren. Dat is misschien wel de makkelijkste manier om te bezuinigen, maar ook de snelste manier om de samenleving naar z’n grootje te helpen. Nee, er wordt zorgvuldig en scherp gekozen.
Zoals het schrappen van twee geplande P&R’s.
Natuurlijk doet het GroenLinks pijn om ze in te leveren, maar wij vinden het beter nu te investeren in fietsvoorzieningen en verkeersveiligheid, dan voorzieningen te bouwen die nog niet rendabel zijn.
Ook het woningbouwprogramma is aangepast aan het huidige tijdgewricht en daarmee realistischer gemaakt. De verliezen op de grondexploitaties – zo'n 100 miljoen - worden erkend en opgelost. Zoals dat past in de open bestuursstijl die Utrecht voorstaat.
Voorzitter!
Met deze voorjaarsnota is Utrecht de financieel gezonde stad die we met elkaar willen zijn. Het was noodzakelijk om alle programma’s door te lichten, inclusief de eigen collegeambities. Voor een belangrijk deel van de ambities zal vanaf 2015 extra geld beschikbaar blijven, maar minder dan GroenLinks, PvdA en D66 in 2010 geregeld hadden.
GroenLinks vindt dat spijtig, maar gezien het financieel economische tij kan het gewoon even niet anders.
Voorzitter!
In het fysieke domein liggen er voor GroenLinks nog twee belangrijke vraagstukken:
het stationsgebied en de ruimtelijke agenda.
Laat ik beginnen met de eerste.
Het stationsgebied
Voorzitter!
Het stationsgebied is de entree van de stad. Daarom vindt GroenLinks het belangrijk dat het gebied mooi en leefbaar is, een frisse groene uitstraling heeft en duurzaam is gebouwd.
In 2009 heeft het college laten zien hoe het stationsgebied duurzamer zou kunnen worden gemaakt en welke kansen er liggen voor grootschalig gevelgroen en daken met, jawel, MOS! Wij verwachten dat het college deze uitgangspunten uit 2009 actief meeneemt in de verdere ontwikkeling van het stationsgebied. Graag een toezegging.
GroenLinks is verontrust door het enorme gat in de begroting van het stationsgebied. Tot op heden is niet duidelijk waar dat vandaan komt. Het is dus feitelijk een zwart gat en wij willen daar grip op. Er wordt alvast 13,6 miljoen euro aan lagere grondopbrengsten ingeboekt. De te verwachten meerkosten van 24 miljoen worden doorvertaald in de voorjaarsnota. GroenLinks vindt het goed dat we tekorten oplossen, laat dat helder zijn.
Maar we vinden het niet goed dat we nooit eerder iets vernomen hebben over de meerwerkkosten. Die komen toch een beetje als een konijn uit de hoge hoed. Grip op de ontwikkelingen en kosten is niet alleen nodig om te zorgen dat de eerste fase afgemaakt kan worden. Wij willen ook dat de tweede fase goed wordt voorbereid.
GroenLinks wil daarom een overzicht van de ontwikkeling van de grondexploitaties in het stationsgebied over de afgelopen 10 jaar én inzicht in de oorzaken en hoogte van de tekorten. Graag een heldere toezegging op dit punt.
En een antwoord op de vraag of het niet nuttig is een onderzoek te laten verrichten naar het ontstaan van deze tekorten, zodat we herhaling in de toekomst kunnen voorkomen.
Een goede analyse van de problemen in het stationsgebied is belangrijk omdat essentiële onderdelen als het terugbrengen van het water in de singel en vergroening van het gebied nu worden doorgeschoven naar de 2e fase. Omdat de 2e fase pas na 2019 gerealiseerd zal worden, is onduidelijk of de openlegging van de singel en de ondertunneling van het Westplein nog wel doorgaat. Samen vormen zij het hart van het masterplan stationsgebied.
Wat GroenLinks betreft moet er dan ook op afzienbare termijn zicht zijn op een dekking. Wij willen bij de Bestuursrapportage en de Voorjaarsnota 2013 financieel inzicht in de grondexploitatie van de 2e fase Stationsgebied. Inclusief het opengraven van de singel, de bevaarbare Leidsche Rijn en de Westpleintunnel. Op dit punt heb ik een motie.
Wat betreft het groen zijn we blij met de toezegging van de wethouder om een inventarisatie te leveren van de vergroening die door gemeente en private partijen in het stationsgebied wordt gerealiseerd. Graag een bevestiging hiervan plus datum.
Tevens vragen wij de wethouder Stationsgebied de toezegging dat zodra de Knoopkazerne ontwikkeld wordt er conform ons amendement alsnog een budget uit de Grondexploitatie wordt gereserveerd voor verdere vergroening van het stationsgebied.
Leidsche Rijn, ruimtelijke strategie en wonen
Voorzitter! Deze tijd van veranderingen biedt kansen, om kritisch te kijken welke richting we op willen met de stad. Waar willen we bouwen en op welke manier? Dat geldt zowel voor woningbouw als voor kantoren en bedrijven. Wat GroenLinks betreft gaan we voor een zo groen mogelijke stad, kijken we of Rijnenburg niet alsnog een echte polder kan blijven, mét windmolens en benutten we vooral onze kansen binnen het Dynamisch Stedelijk Masterplan.
GroenLinks vindt het daarbij belangrijk dat we blijven voorzien in voldoende woningen voor starters, studenten en mensen met een kleine portemonnee. Begin juni presenteerde het college de ruimtelijke agenda. De keuzes die het college maakt spreken ons zeer aan:
minder focus op grootschaligheid, naar een meer flexibele en organische groei. GroenLinks wil graag dat het college met bewoners, woningcorporaties en ontwikkelaars een interactief proces aangaat om vervolgkeuzes te maken in het ruimtelijk verhaal. Zodat er in mei 2013 een afgewogen verhaal ligt. Graag een reactie hierop van het college.
Al in 2007 pleitte GroenLinks ervoor om braakliggende terreinen in de stad een functie te geven, bijvoorbeeld een groene wijktuin, zoals op de kop van Lombok en Groeneweg Midden werden gerealiseerd. Of een culturele vrijplaats voor kunstenaars.
Maar deze terreinen kunnen wellicht ook geschikt gemaakt worden voor stadslandbouw. De visie Werkspoorkwartier is wat ons betreft een goed voorbeeld: een mooi perspectief voor een gebied dat lange tijd stiefmoederlijk behandeld is. Een ideale plek voor creatieve broedplaatsen en culturele bedrijvigheid.
Laten we zorgen dat we dit stukje Lage Weide zo ontwikkelen dat niemand het óóit nog in zijn hoofd haalt daar een weg aan te leggen!
Verkeer
Voorzitter! In mijn bijdrage voor de Voorjaarsnota 2008, vier jaar geleden, sprak ik uit dat het college nog een flinke slag moet slaan op het gebied van luchtkwaliteit. De tijd drong. Er moest iets gebeuren! Afgelopen week presenteerden wethouder Lintmeijer en wethouder Everhardt een breed pakket aan maatregelen om de luchtkwaliteit in onze stad eindelijk aan te pakken. Denk aan verkeersbeperkende maatregelen, extra investeringen in fietsvoorzieningen en het weren van de meest vervuilende auto's uit de binnenstad.
Op welke manier dat gebeurt is ons om het even, maar Berlijn en vele andere Duitse steden zijn wat ons betreft een goed voorbeeld. We zullen hier als raad nog uitvoerig over komen te spreken, is zo mijn bescheiden inschatting.
Op verkeer hebben we een aantal wensen:
1) Verhoog de realisatiekracht van de organisatie. Leg de rode loper uit voor de fiets, letterlijk! De wethouder werkt zich een slag in de rondte, dat weten we, maar het tempo van de uitvoering moet echt omhoog!
2) Zorg dat de scholen die nu het verkeersveiligheidlabel hebben, niet achterover gaan leunen, en regel de toekomstvastheid van het UVL. Daarvoor hebben wij een amendement, waarmee we voor de komende 5 jaar regelen dat het UVL onderhouden kan worden en de aandacht voor verkeersveiligheid op de scholen niet verslapt.
3) GroenLinks is echt heel erg trots op uitgangspunten van aantrekkelijk en bereikbaar. Het automatisme 'ik pak wel even de auto' wordt omgevormd tot het promoveren van de fiets tot primair vervoersmiddel in de stad. Het plan om de stadsring om te vormen tot stadsboulevard spreekt tot de verbeelding. De wijkraad Noordoost is al aan het uitwerken hoe de wijk eruit kan komen te zien als de Kardinaal de Jongweg straks een stadsboulevard is!
Openbare ruimte en duurzaamheid
Het zal u niet verbazen als ik zeg dat ik blij ben dat er - ondanks de economische achteruitgang en zware bezuinigingen - toch aandacht blijft voor het Groen in en om de stad. De wijkgroenplannen van wethouder De Rijk zorgen voor een stevige vergroening van buurten, samen met de bewoners. We investeren de komende jaren stevig in Amelisweerd. En dit college maakt Utrecht op alle fronten duurzamer.
Op groen stelt het college twee wijzigingen voor waar wij extra aandacht voor vragen. Namelijk de verzelfstandiging van het Natuur en Milieu Communicatie en de Dierenweides. We zijn blij dat de wethouder onze zorgen en aandachtspunten mbt Natuur en Milieu Communicatie (zoals verwoord in de commissie) meeneemt bij de uitwerking van de businesscase. En uitdrukkelijk laat uitwerken welke waarborgen nodig zijn om te zorgen dat De steedes en Natuur en Milieu Educatie kunnen floreren.
Wat betreft de dierenweides, steunt GroenLinks de inzet om te komen tot meer zelfbeheer. Maar de invoering gaat iets te snel. GroenLinks wil de druk iets van de ketel halen en zorgen dat de dierenweides in het Julianapark en park de Watertoren in ieder geval blijven bestaan. Op dit punt hebben wij een amendement.
Wat betreft de begraafplaats aan de Hamlaan is GroenLinks blij met de toezegging van de wethouder dat particuliere initiatieven voor een begraafplaats mogelijk blijven. Graag worden wij geïnformeerd over de mogelijkheden.
Sociaal
Voorzitter! Utrecht is een sociale en gastvrije stad. GroenLinks is er trots op dat het college ook in deze tijd de mazen in de wet opzoekt om te zorgen dat we een zo goed mogelijk armoedebeleid kunnen voeren. Utrecht bekent kleur en zorgt dat iedereen de kans krijgt om mee te doen. Tegelijkertijd werken we ook aan vernieuwing.
Het wijkgericht werken biedt daarvoor kansen, maar als we niet uitkijken hebben we straks op wijkniveau drie nieuwe kokers gerealiseerd, nl op gebied van jeugd, sociaal kwetsbaren en welzijn. GroenLinks roept het college daarom op om ook hier portefeuille-overstijgend te werken en een integrale visie te ontwikkelen over zorg en empowerment in de wijk, de voorzieningen die nodig zijn en op welke manier het college een veerkrachtige wijk wil stimuleren.
Tevens willen wij een heldere invulling van het concept 1 cliënt, 1 plan. Wie coördineert en waar ligt de doorzettingsmacht? Graag zien wij op dit punt twee duidelijke toezeggingen.
Ook moeten we uitkijken dat we vanuit het streven om niet op activiteiten te bezuinigen, niet een groot deel van de voorzieningen afschaffen die we later – in het kader van wijkgericht werken – juist weer nodig hebben. We vragen daarom het college vooral te bezuinigen op dure m2 en goedkope m2 overeind te houden.
Voorzitter! GroenLinks vindt het jammer dat de bezuiniging op de speeltuinen niet in samenhang wordt uitgevoerd met de uitvraag voor het sociaal makelaarschap kinderen. Hierdoor wordt het veld opgescheept met twee bezuinigingen die makkelijker in 1 x te nemen zijn. Wij stellen voor om de bezuinigingen in tact te laten, maar de datum van inwerkingtreding beter op elkaar af te stemmen en te laten plaatsvinden op 1 juli 2013.
Wij hebben ook een motie om het Befu-terrein tot 31 december 2012 exclusief te reserveren voor de plannen van de roeiverenigingen Orca, Viking en Triton. In de meerjarenraming is geld gereserveerd voor het saneren van het terrein. Wat ons betreft is uitstel geen probleem. graag een reactie van de wethouder.
Voorzitter!
GroenLinks is enthousiast over het werkgelegenheidsoffensief. Ook hierin zien we dat het college portefeuilleoverstijgend werkt. Als het ergens kan, kan het in Utrecht: samenwerken tussen onderwijs, ez, soza, samenwerken met werkgevers, in profit en non-profit, werken aan een toekomstbestendige kenniseconomie en werkgevers die hun rol pakken. Met de economische agenda is er een goed programma, gericht op het stimuleren van werkgelegenheid, het vitaliseren van bedrijventerreinen, de wijkeconomie, het verduurzamen van de economie en het bevorderen van de kenniseconomie.
De inzet is meer werkgelegenheid in de stad. De wet werken naar vermogen was er in essentie op gericht om mensen de kans te geven naar VERMOGEN te werken, ongeacht de regeling waaronder zij vallen. Dat uitgangspunt ondersteunt GroenLinks van voor tot achter. Daarbij hoort wat ons betreft ook WERKGEVEN naar vermogen. Wat hebben werkgevers nodig om deze mensen een kans te geven? Het werkgelegenheidsoffensief is wat dat betreft een goede aanzet. Maar we vragen het college ook te kijken hoe het UW bedrijf hierin past. Organiseren zij straks alleen beschermd werk, of krijgen zij een bredere taak?
En welke rol ziet het college voor andere partijen die nu mensen aan de onderkant inzetten, zoals UB2000 met het jarige U-stal? Is het wellicht tijd voor een nieuw Utrechts Werkbedrijf in de vorm van een publiek-private samenwerking van partijen als UW bedrijven, UB-2000, Werk030 en Werk & Inkomen? Of welke andere mogelijkheden ziet het college voor een financieel gezonde en efficiënte bediening van de doelgroep, zodat de jaarlijkse miljoenentekorten bij UW verleden tijd worden?
Wij vragen het college op korte termijn hiervoor een visie uit te werken. Wachten op een nieuwe Wet Werken naar vermogen van een nieuw kabinet duurt wat GroenLinks betreft te lang. De tijd is nu!
Tot slot, voorzitter! GroenLinks is heel tevreden met de richting van deze voorjaarsnota en de keuzes die het college maakt.
De tijd is nu.
De plaats is Utrecht.
De stad is groen, open en sociaal.
En dat is precies wat GroenLinks wilde toen we met dit College van start gingen.
Marry Mos,
5 juli 2012