Vandaag bespreekt de gemeenteraad van Utrecht de Voorjaarsnota 2011. De Voorjaarsnota geeft een tussentijds overzicht van het lopende begrotingsjaar en dient als uitgangspunt voor de begroting van volgend jaar. GroenLinks fractievoorzitter Marry Mos sprak om 10:00 uur als eerste. De vergadering duurt nog de hele dag en is hier (www.tinyurl.com/yyax5ty) te volgen. Lees hieronder de volledige bijdrage.

Voorzitter!

Juist in tijden van economische teruggang is het belangrijk om voor toekomstbestendig beleid te kiezen. En dat is precies wat dit college doet. Kiezen voor de toekomst. Voor een financieel gezonde stad, zonder dat de meest kwetsbaren de dupe worden. We vangen in Utrecht de gevolgen van de kredietcrisis zo goed mogelijk op en proberen de Rijksbezuinigingen adequaat het hoofd te bieden.

Dat is niet makkelijk. Je kunt tegenwoordig wel elke dag naar het Malieveld. De culturele, sociale én groene bezuinigingen van het Rijk ontzien niets en niemand in onze samenleving. Behalve zij die het al goed hebben. Tegen de rentmeesters van het CDA zou ik willen zeggen: Utrecht kiest wél voor een sociale groene en duurzame toekomst.

Op naar een financieel gezonde toekomst
Voorzitter! GroenLinks vindt dat het college er goed in slaagt om de financiën op orde te houden. Voor ons ligt een realistische voorjaarsnota. De financiële risico’s worden goed in beeld gebracht. En het weerstandsvermogen is weer terug op bijna 1.0. Dat is een prestatie van formaat in deze financieel lastige tijd. Maar we moeten wel alert blijven. Onze risico’s zijn wel goed in beeld, maar nog niet allemaal gedekt.

Kiezen voor een moderne gemeentelijke organisatie
Voorzitter! Wij kiezen voor een modernisering van de gemeentelijke organisatie. En dat is hard nodig. We gaan voor een vraaggestuurde, slagvaardige organisatie die wijkgericht werkt. Dat levert, samen met de bezuinigingen op inkoop, de benodigde bezuinigingen op en voorkomt dat we die moeten verhalen op voorzieningen en activiteiten voor bewoners. Dat is een duidelijke keuze zou ik tegen de VVD willen zeggen.

Het maken van deze kwaliteitsslag leidt tot een krimp van de organisatie met zo’n 660 mensen. Om de sociale gevolgen zoveel mogelijk op te vangen investeren we in een loopbaancentrum. De halfjaarlijkse bestuursrapportages over de organisatievernieuwing zijn voor ons dan ook belangrijk. We willen als raad de vernieuwingen blijven volgen en controleren of de kwaliteitsslag en bezuiniging op koers ligt.

Alert blijven
Alertheid blijft namelijk geboden. Dat betekent ook dat we niet té voortvarend moeten zijn met het aangaan van nieuwe verplichtingen of beleidsintensiveringen. GroenLinks is daarom blij met de toezegging van het college dat de voorgenomen intensiveringen, toegevoegd worden aan de financiële spelregels. En dat er voor elke nieuwe intensivering een apart raadsvoorstel komt. Inhoudelijk ondersteunt GroenLinks de beleidsintensiveringen.

Ook bezuinigen op onszelf
Voorzitter! Om de bezuinigingen rond te krijgen is de gehele gemeentelijke organisatie doorgelicht, behalve onze eigen dienst raadsorganen. GroenLinks vindt het belangrijk dat we ook kijken waar we zelf als gemeenteraad vet weg kunnen snijden en nog effectiever kunnen werken. Daarom dienen wij een motie in waarin we onszelf als Raad opdragen om bij de begroting van 2012 met een bezuinigingsvoorstel te komen van minimaal 5% op de dienst raadsorganen.

Lange termijn
Alertheid betekent voor GroenLinks ook herbezinning, of zo je wilt, het kritisch bekijken van lopende activiteiten. Zeker daar waar je ziet dat ontwikkelingen stil liggen en de markt aan het veranderen is.

Zoals de zwaar stagnerende vastgoed- en woningmarkt in, bijvoorbeeld, Leidsche Rijn. GroenLinks is blij met de toezegging van het college dat er nog voor de zomer een aantal korte termijnmaatregelen komen om de productie in Leidsche Rijn te stimuleren, eventueel met woonprogramma aanpassingen. We zouden graag zien dat lege plekken benut worden voor tijdelijke voorzieningen, bijzondere bouwactiviteiten en particuliere initiatieven. Graag daarop een toezegging.

Los van de korte termijn is het van belang dat we ook wat fundamenteler naar onze plannen kijken. De samenleving verandert in een hoog tempo. In dat licht moeten we bekijken of onze oude plannen nog wel toekomstbestendig zijn. Wat zijn de juiste keuzes als het gaat om de ontwikkeling van bedrijventerreinen, kantoren, winkelcentra en woningbouw en daaraan gekoppeld onze grondprijzenpolitiek? We zijn daarom blij dat het college heeft toegezegd in het najaar te komen met een nadere analyse en een eventuele herijking.

GroenLinks vindt het belangrijk dat we dit integraal bekijken. Over de gehele stad. Ontwikkelingen in het ene deel van de stad hebben namelijk consequenties voor het andere deel. Wij willen graag dat het college hierover het gesprek aangaat met de Raad, en met diverse belanghebbenden. Ga de discussie aan, met open vizier, maak ruimte voor vernieuwing en creativiteit. En stem de opgaven voor woningbouw en vastgoed, in de verschillende portefeuilles – wonen, economische zaken, stationsgebied en Leidsche Rijn - nauw op elkaar af.

Nu hebben we als stad de ruimte om oplossingen te zoeken. Laten we die ruimte dan ook benutten.

Om te zorgen dat we als stad klaar zijn voor de toekomst en ook na 2015 financieel gezond blijven. Graag een reactie.

Kiezen voor optimalisatie stationsgebied
Voorzitter! Het college koos dit jaar al voor een flinke optimalisatie van het stationsgebied. Een deel daarvan kon al ingeboekt worden. Voor een aanvullend deel (de 2e tranche) doet het college nu voorstellen.

Wij gaan die optimalisaties niet uit de weg. Onze voorwaarde daarbij is wel dat de leefbaarheid van het stationsgebied op het maaiveld verbetert en de openbare ruimte levendig, veilig en groen is. U kunt zich voorstellen dat we als GroenLinks blij zijn dat de wethouder de door ons gewenste discussie over de kwaliteit en architectuur van het stationsgebied zo serieus oppakt. Uw toezegging in de commissie aan GroenLinks om alle losse beslissingen rond het stationsgebied meer in eind- en streefbeelden te gieten, zal, hopen wij, leiden tot meer samenhang tussen die verschillende beslissingen, én goede afgewogen besluiten.

De beoogde omzetting van de fietsflat op het Stationsplein naar kantoren, vindt GroenLinks een lastige.Het levert 4 miljoen op, maar doordat een integrale visie op het Stationsplein Oost ontbreekt, kunnen we nu niet goed beoordelen wat de precieze gevolgen voor het gebied zijn. We zien dit voorstel graag meer afgewogen terug bij de begroting en we willen weten wat de Businesscase Fietsparkeren uiteindelijk oplevert.

Gezien de prognose van het stijgend aantal reizigers hebben we die fietsflat wellicht nog hard nodig! Graag zien wij de inspanningsverplichting dat het Zuidelijk deel van de Singel veilig gesteld wordt in de eerste fase stationsgebied nogmaals bevestigd door het college.

Kiezen voor een sociale stad
Voorzitter! Het is de keuze van dit college om de voorzieningen en activiteiten voor bewoners die het nodig hebben op peil te houden. De aanval van de VVD en het CDA op de subsidies vinden wij populistisch en selectief. Het zijn nota bene voorzieningen waar u in vorige colleges net zo voor verantwoordelijk was als wij.

Als het gaat om de effectiviteitsvraag willen we graag serieus met u in debat. Maar de vraag of wij als gemeente medeverantwoordelijk zijn voor het welzijn van onze bewoners staat wat ons betreft niet ter discussie. Door alle extra Rijksbezuinigingen op sociaal gebied zijn bewoners steeds meer aangewezen op de gemeente. Dat vraagt van het college om een nieuwe sociale agenda. Het college heeft met het vernieuwend welzijn hiervoor een goede start gemaakt. GroenLinks is er groot voorstander van om de eigen kracht van mensen zoveel mogelijk te benutten, en er met elkaar voor te zorgen dat iedereen kan meedoen. Dat vraagt wel om een adequaat ondersteunend beleid en voorzieningen voor mensen die het op eigen kracht en binnen de eigen omgeving niet voor elkaar krijgen. Op dit punt maken wij ons nog wel zorgen. We missen nog steeds een duidelijk sluitende visie en beleid op de AWBZ compensatiegelden. Kennelijk is de wethouder dat met ons eens getuige zijn brief van gisteren. Het geld wordt nu te ad hoc besteed aan op zich goede projecten. Pas als er een duidelijk verhaal ligt, kunnen we beslissen of de nog niet bestede middelen terug kunnen vloeien naar de algemene kas.

Voor wat betreft dak- en thuislozen steunen wij de keuze om - nu het kan - het accent te verleggen naar preventie. Maar we vragen de wethouder met klem om geen voorzieningen te sluiten voordat klip en klaar is dat iedereen een nieuwe plek heeft. Anders maken we het probleem groter in plaats van kleiner!

Ook over sociale zaken maakt GroenLinks zich, net als alle andere partijen en het college, grote zorgen. De armoede stijgt, de werkloosheid ook en we stevenen af op een tekort van minimaal 5,9 miljoen op het I-deel, terwijl volgens het masterplan een overschot van 8,4 miljoen nodig was. Ook op andere posten lopen de tekorten op (bijvoorbeeld UW-bedrijf). Dat vraagt ook hier om creatief beleid én om het uitdrukkelijker betrekken van werkgevers. Dit vraagt om een nauwe samenhang tussen ons EZ-beleid en ons SZ-beleid. Daarom zijn wij blij dat het bij EZ prioriteit is geworden om werk te creëren voor degenen die dat nog niet hebben. Het initiatief van het College om met regiogemeenten en werkgevers in gesprek te gaan is daarin een eerste stap.

Wat GroenLinks betreft moet dit nog dit jaar leiden tot harde afspraken over instroom en voorkeursbeleid voor Utrechtse werklozen. Graag een toezegging op dit punt. Ook is het goed als de gemeente inspringt op ontwikkelingen, zoals de verplichte afspraken rond Social Return die het Rijk per 1 juli bij aanbestedingen boven de 250.000 euro oplegt. Dat schept ook kansen voor Utrechtse werklozen.

Niet bezuinigen op voorzieningen voor kwetsbare mensen
Voorzitter! Het college stelt voor om vanaf 2013 3 ton te bezuinigen op het leerlingenvervoer. Met deze bezuiniging anticipeert het college op rijksbeleid waarvan het maar de vraag is of het überhaupt wordt aangenomen. De gevolgen kunnen ingrijpend zijn voor een grote groep kinderen, die hierdoor niet zo maar naar hun speciale school kunnen met passend vervoer. Dat is niet wat GroenLinks wil. We moeten niet ineens van volgens sommigen een dwarse enclave veranderen in het braafste jongetje van de klas. Daarom hebben we een amendement om deze bezuiniging terug te draaien.

Kiezen voor Utrecht, stad van kennis en cultuur
Voorzitter! Ons oud-Utrechtse raadslid, Halbe Zijlstra, die ik ooit mocht toespreken toen hij zijn 2e kamer carrière begon, en met wie ik heel vaak extra geld heb weten te regelen voor bijv. poppodium Ekko, laat de cultuur momenteel wel heel erg in de steek. De bezuinigingen liegen er niet om. Het is dan ook van belang dat wij als stad klaar zijn voor de storm in 2013 en onze ambitie voor Culturele Hoofdstad overeind kunnen houden. Utrecht weet immers als geen andere stad welke kaalslag een storm tot gevolg dan hebben.

De wethouder heeft aangekondigd dat er in het najaar een herijking van het cultuurbeleid komt.

Kerntaken
Voorzitter! De essentie van de kerntakendiscussie is de vraag of we als gemeente dingen doen waarmee we beter kunnen stoppen. Volgens GroenLinks is de conclusie dat de gemeente eigenlijk geen activiteiten heeft die overbodig zijn. Wel zijn er een aantal activiteiten die we op afstand willen plaatsen. En vinden wij het belangrijk dat we bij al onze lopende activiteiten de effectiviteitsvraag blijven stellen: Levert het op wat we ermee willen bereiken?

De verzelfstandiging van de stadsschouwburg en het centraal museum zijn voor ons geen punt van discussie meer. Wat betreft de bibliotheek ligt er een plan om de bieb te moderniseren. Wij steunen de inmiddels ingeboekte bezuiniging. Over de wijze waarop, willen wij graag een raadsvoorstel. Zodat wij als raad weloverwogen kunnen kiezen voor het aantal vestigingen, aantal m2 en openingstijden. Graag een toezegging hierop. Zo nodig hebben we een motie in 2e termijn.

Als het gaat om stadswerken steunt GroenLinks het voorstel om via een businesscase twee varianten te onderzoeken, namelijk de voor- en nadelen van een overheids-NV én de voor- en nadelen van een intern bedrijf. We zijn benieuwd naar de uitkomsten. Verzelfstandiging mag geen doel op zich zijn. En is het voor ons ook niet.

Huurteams
Voorzitter! Door de krapte op de woningmarkt hebben studenten en starters vaak te kampen met te hoge huurprijzen en soms onveilige woonsituaties. De inzet van de huurteams is hard nodig om de huurders op hun rechten te wijzen en hen te helpen deze te verwezenlijken. Uit de tussentijdse evaluatie van de pilot blijkt dat de Huurteams een effectief middel zijn om dit te bestrijden. Daarom voorzitter, dienen we samen met PvdA, SP en LU een amendement in dat er voor moet zorgen dat het goede werk van de huurteams per direct voortgezet kan worden. We wijzen het College nogmaals op de verplichting uit het amendement 54, uit 2009 om bij de begrotingsbehandeling een structurele dekking te regelen.

Kiezen voor schone lucht en een groene stad
Voorzitter! Deze coalitie en dit college kiest voor schone lucht. Wij laten de stad niet stikken. De conclusies van het rekenkamerrapport bevestigen dat de keuze voor een OV- en fietsstad broodnodig is, en dat we er zoveel mogelijk aan moeten doen om de keuze voor autobereikbaarheid te beperken en daarmee de luchtkwaliteit te verbeteren. Het gaat immers om de gezondheid van onze inwoners. De wethouder is hier keihard mee bezig en dat steunen wij voor de volle 100 procent.

We zijn er trots op dat de tram eindelijk in zicht komt, de fietsbrug gerealiseerd gaat worden en dat Utrecht in goed overleg met bewoners en belangengroepen kiest voor de aanpak van de Noordelijke Randweg Utrecht. We vinden het goed dat de wethouder de zorg over de voortgang van de uitvoering van verkeersprojecten deelt en gaat aanpakken. Zeker gezien de zorgen die spreken uit het rekenkamerrapport over luchtkwaliteit, is het zaak om vaart te maken met maatregelen die een duidelijk effect sorteren en zichtbaar zijn op straat. Wij gaan er dan ook van uit dat we volgend jaar een flinke stapel verkeersprojecten in uitvoering hebben.

Naast een ongezonde lucht, is geluidsoverlast waarschijnlijk één van de meest ziekmakende vormen van overlast. Verkeer in Utrecht is een van de grootste veroorzakers van geluidsoverlast. Wij dagen het college uit om ook ten aanzien van geluid te kijken hoe de overlast bij de bron kan worden aangepakt. Graag een toezegging!

Voorzitter! Het beleid ten aanzien van groen ziet er goed uit. Door de totstandkoming en uitvoering van de wijkgroenplannen zullen onze wijken en buurten de komende jaren in rap tempo groener en leefbaarder worden. Wel hebben wij grote zorgen over de bezuinigingen die vanuit het Rijk komen. Deze hebben grote gevolgen voor met name de inwoners van Leidsche Rijn. Het schrappen van het rijksbudget voor onder andere Haarzuilens maakt niet alleen een einde aan de recreatiemogelijkheden voor de inwoners van de stad, maar is allereerst en bovenal een belofte die gebroken wordt. Kan het College al concreet maken wat de gevolgen zijn van de contractbreuk door dit CDA-VVD kabinet?

Tot slot
Tot slot voorzitter. Dit college werkt met verve aan een groene, open en sociale stad, die ook na 2015 financieel gezond is en blijft. Ondanks alle rijksbezuinigingen en de financieel ingewikkelde tijd. Dit college is klaar voor de toekomst.
En daar is GroenLinks buitengewoon trots op.

Marry Mos
30 juni 2011