Wat is er aan de hand?
De afgelopen weken hebben studenten en docenten van de Universiteit Utrecht herhaaldelijk gedemonstreerd tegen de Universiteit Utrecht zelf, vanwege de banden die de universiteit heeft met onderwijsinstellingen in Israël. Volgens de demonstranten kunnen deze samenwerkingen niet blijven bestaan gezien de genocide die de Israëlische regering aanricht in Palestina. De protesten zijn een manier waarop mensen de wanhoop die ze hierover voelen omzetten in actie. Ik snap dat en ik steun de missie van de demonstranten volledig. Helaas heeft de politie fors geweld ingezet om de protesten bij de Universiteit Utrecht te stoppen. Daar ben ik, samen met veel anderen, erg van geschrokken en deze acties zijn dan ook in een spoeddebat besproken in de gemeenteraad.
Volgens de politie en de burgemeester zijn de politieacties bij de demonstraties juist best rustig verlopen. Hoe zit dat?
Dat is een goede vraag, waar ik het antwoord ook niet helemaal op heb omdat beide partijen totaal andere verhalen vertellen. Wat ik wel weet is wat ik met mijn eigen ogen en oren gezien en gehoord heb, en dat zijn dingen die écht veel te ver gaan. Mensen zijn gewond geraakt, ontzettend bang geweest en bedreigd. Oók mensen die daar geen aanleiding toe gaven. Dat is niet alleen schadelijk voor die mensen, maar het doet ook het vertrouwen in onze politie afbrokkelen én het knaagt aan het fundament van ons demonstratierecht.
Maar demonstranten moeten toch uiteindelijk ook gewoon luisteren naar de politie en zich een beetje gedragen?
Natuurlijk zitten er grenzen aan het demonstratierecht. Maar ook dan is er een keuze in hóe de politie en de burgemeester die grenzen bewaken. Dat kan namelijk heel hardhandig, of op een zachte, de-escalerende manier. In Utrecht kiezen we steeds vaker die harde hand en ik maak me daar zorgen om. Ik heb veel respect voor de politie en het belangrijke werk dat zij doen, maar ik zie ook dat de politie lijkt te verharden - net als de rest van de samenleving. Daar moeten we voor uitkijken , want we moeten er - als samenleving - op kunnen vertrouwen dat de politie, waar mogelijk, de route van de-escalatie kiest en zo min mogelijk de route van geweld. Dat lijkt bij deze demonstraties niet het geval te zijn geweest.
Natuurlijk hebben ook demonstranten zich aan de wet te houden. Maar dat betekent niet dat ze moeten gaan demonstreren op een ‘handige’ plek, waar ze rustig zijn, geen ‘gedoe’ veroorzaken en orders van hogerhand direct opvolgen. Het hele idee van een demonstratie is natuurlijk juist dat er reuring wordt veroorzaakt, dat mensen er iets van merken. Juist in Utrecht zouden we daar ruimte voor moeten geven.
Waarom juist in Utrecht?
Utrecht is een mensenrechtenstad en het recht op demonstreren is een mensenrecht. Iedereen mag demonstreren, ongeacht de inhoud, en mag zelf in principe bepalen waar en hoe. Dat recht zal ik altijd hartgrondig verdedigen, ook als ik het niet met de demonstranten eens ben. In Utrecht zien we geregeld demonstraties uit alle hoeken: anti-abortusdemonstranten, Pegida-demonstranten, Let Women Speak-demonstranten die gevaarlijke ideeën verspreiden over transgender personen. Het zijn allemaal groepen waar ik me het liefst zo hard mogelijk tegen verzet, maar hun recht om zich uit te spreken zal ik toch verdedigen want het is een grondrecht. Je uitspreken is namelijk een belangrijk onderdeel van een goed werkende democratie.
Wat moet er nu gebeuren?
Samen met de politie, en in dit geval met de Universiteit Utrecht, moeten we kijken hoe we het vertrouwen herstellen en ervoor zorgen dat dit nooit meer zo gebeurt. Wat mij betreft komt er een concreet verbindingsprotocol voor de politie, waarin de-escalatie en geduld voorop staan. Ook hoop ik dat de Universiteit haar richtlijnen voor demonstraties zal herzien en ik wil de burgemeester oproepen daar een rol in te spelen. Meer algemeen hoop ik dat we elkaar weer wat meer opzoeken. Luisteren, begrip, elkaar de hand reiken, elkaar vertrouwen: het lijkt steeds minder vanzelfsprekend. Juist de politie moet daarin een voorbeeld zijn en connectie maken met ons als Utrechters. Hopelijk kunnen jij en ik daar ook een rol in spelen, ondanks de vreselijke dingen die er om ons heen gebeuren. Of juist daarom.