Dit is een concepttekst over werk en inkomen voor het lokale verkiezingsprogramma van GroenLinks Utrecht. De programmacommissie hoort graag wat jullie ervan vinden - Utrechter of niet: kritische noten én instemmend gemor zijn welkom!
Door werk kunnen mensen in hun eigen levensonderhoud voorzien en zich ontplooien. Mensen die door omstandigheden geen werk hebben, hebben recht op een uitkering. De hoogte van deze uitkering moet voldoende zijn om van te leven en mee te doen in de samenleving. Daarnaast is uitzicht op werk belangrijk. De gemeente moet hiervoor zorgen, maar ook de uitkeringsgerechtigde zelf is hier verantwoordelijkheid voor. Uitkeringsgerechtigden, die bijvoorbeeld vanwege arbeidsongeschiktheid niet in staat zijn om te werken, mogen niet in een sociaal isolement vervallen. Voor uitkeringsgerechtigden die onvoldoende meewerken of frauderen is een lik-op-stuk-beleid op zijn plaats.
Hoe staat Utrecht er voor?
Op dit moment zijn er van de Utrechtse beroepsbevolking ongeveer 25.000 mensen voor hun levensonderhoud afhankelijk van een uitkering. Ongeveer 8.000 daarvan krijgen een bijstandsuitkering van de gemeente. Het aantal mensen in de bijstand is de laatste jaren door de gunstige economie en een actief reintegratiebeleid fors gedaald. Wel is er door de gemeente onzorgvuldig omgegaan met de beschikbare middelen voor reïntegratie. Eerst is er te weinig uitgegeven, waardoor miljoenen teruggestort moesten worden aan het rijk. Vervolgens is er teveel uitgegeven en krijgt Utrecht de komende jaren minder geld van het rijk. Terwijl nu weer sprake is van een stijging van het aantal werklozen door de economische crisis.
Er is te weinig zicht op de effectiviteit van het reintegratiebeleid. Zinvolle instrumenten als de vangnetbanen worden om financiële redenen afgeschaft, nieuwe goedkopere instrumenten worden bedacht zonder dat stilgestaan wordt bij de vraag Wat werkt wel en wat werkt niet?
Ondanks de toegenomen welvaart is de armoede in de stad toegenomen. Veel mensen leven onder de armoedegrens. Utrecht is in het ‘trotse’ bezit van 8 voedselbanken. Nu besteed de gemeente jaarlijks 20 miljoen aan armoede bestrijding en schuldsanering. Het gebruik van de kwijtscheldingsregelingen en de U-pas is stijgende. Er zijn echter nog steeds mensen die daar onvoldoende gebruik van maken. Het bereik en met name de resultaten van de schuldhulpverlening zijn gering, vooral onder allochtonen.
Wat wil GroenLinks?
Ø GroenLinks wil een gemeentelijke erkenning dat een bijstandsinkomen te laag is om van te leven en actief ‘opzoekbeleid’ van stille armoede. Voedselbanken worden door de gemeente ondersteund. Het gemeentelijk budget voor armoedebestrijding gaat met 20% omhoog. Dak- en thuislozen krijgen een bijstandsuitkering voor alleenstaanden
Ø Werk gaat boven uitkering. Uikeringsgelden kunnen beter gebruikt worden om banen mee te creëren. Vanuit een tijdelijke werknemerssituatie kunnen mensen sneller en beter naar een reguliere baan toegeleid worden. Het Work First-project is daar een goed voorbeeld en moet uitgebreid worden naar andere groepen uitkeringsgerechtigden. Werken met behoud van uitkering moet van korte duur zijn en uitsluitend toegepast worden als dit perspectief biedt op een reguliere baan.
Ø Blijven er jaarlijks 500 gesubsdieerde banen voor maatschappelijke instellingen. Mensen met mogelijkheden krijgen intensieve begeleiding bij het vinden van een reguliere baan.
Ø Ook bij werk gaat het GroenLinks om duurzame uitstroom. Voor mensen die dat willen en kunnen komen er meer mogelijkheden om vanuit de bijstand een opleiding te gaan volgen. Daarmee worden draaideurklanten vermeden.
Ø Arbeidsplicht is geen doel op zich. Het heeft geen zin mensen dingen te laten doen zonder zicht op resultaat. Tegenover arbeidsplicht staat de plicht van de gemeente om instrumenten aan te bieden. De gemeente moet snel beoordelen of perspectief op werk voor een uitkeringsgerechtigde realistisch is of dat een (tijdelijke) ontheffing van de arbeidsplicht in de rede ligt.
De gemeente blijft mensen met een (tijdelijke) ontheffing actief benaderen om zorg te bieden en sociaal isolement te voorkomen. Er is een afgebakend budget beschikbaar voor participatie-activiteiten voor mensen met een ontheffing van de arbeidsplicht/
Ø Gemeentelijke erkennnng dat een deel van de mensen onvoldoende mogelijkheden hebben om op een reguliere baan te kunnen werken, maar voldoende mogelijkheden hebben op een aangepaste baan te kunnen werken. De uitvoerende organisatie van de Wet Sociale Werkvoorziening krijgt een rol om ook voor deze groep mensen betaalde banen te realiseren.
Ø Uikeringsfraude is uit den boze, maar mag niet leiden tot heksenjacht. Voor GroenLinks is de uitkeringsgerechiigde te vertrouwen tot het tegendeel bewezen is. Het controlebeleid moet daarop geënt zijn. Duidelijke voorlichting, een goede kwaliteit van dienstverlening en een adequaat reintegratiebeleid zijn de belangrijkste wapens tegen fraude.