Het gaat goed met Utrecht en met de meeste Utrechters, maar niet met iedereen. En juist de mensen met wie het niet vanzelf goed gaat, daar moeten wij ons als gemeente en gemeenteraad extra voor inzetten. Zo begonnen ongeveer, kort samengevat, al mijn bijdragen aan de Algemene Beschouwingen van de afgelopen jaren. En zo begint, kort samengevat, ook het eerste hoofdstuk van het vorige week gepresenteerde coalitieakkoord ‘Ruimte voor iedereen’. Een akkoord waar GroenLinks dan ook apentrots op is. Wat GroenLinks betreft is Utrecht een stad voor iedereen.
Deze coalitie kiest er nadrukkelijk voor om mensen die om welke reden dan ook niet mee kunnen komen, een steuntje in de rug te geven. We geven meer geld uit aan het voorkomen en bestrijden van armoede en schulden. We gaan aan de slag met gelijke kansen en talentontwikkeling in het onderwijs. En we pakken samen met het onderwijs en het bedrijfsleven de mismatch op de arbeidsmarkt aan. We hebben daarbij extra aandacht voor vakmanschap en het MBO. Want juist vakmensen – in de bouw, in de zorg, in de installatietechniek, in nieuwe vakgebieden als schone energie en circulaire economie – zijn in de nabije toekomst heel hard nodig. Net als voldoende docenten op alle niveaus.
We investeren niet alleen in mensen, maar ook in buurten zoals Overvecht. Overvecht is een prachtige wijk, met veel groen. Tijdens het buurtgesprek, maar ook bij onze gesprekken aan de deur in de campagne, viel op dat veel Overvechters trots zijn op hun wijk. Tegelijkertijd staan buurten in Overvecht bovenaan de verkeerde lijstjes: eenzaamheid, armoede, onveiligheid, overgewicht en ongezondheid. Eerder werd extra geld vrijgemaakt voor de Versnelling in Overvecht. In deze aanpak worden de eerste succesjes geboekt, maar het is een kwestie van lange adem. Daarom zetten wij de Versnelling voortvarend door en we schakelen een tandje bij. Ook maken we geld vrij voor een Jongerencultuurhuis en nemen we het initiatief voor een Tienercollege in Overvecht, zodat jongeren op alle vlakken hun talenten kunnen ontwikkelen.
Niet alleen in Overvecht, maar ook op andere plekken in de stad willen de trend van toenemende ongelijkheid keren en mensen verbinden. Mensen die dat nodig hebben krijgen een steuntje in de rug. We denken niet systemen en cijfers, maar blijven kijken naar de mensen daarachter. Het college en de gemeente krijgen de opdracht uit te gaan van vertrouwen en actief op zoek te gaan naar stemmen die zich niet makkelijk laten horen. Met deze krachtige en eerlijke aanpak willen we de stress door regels, armoede, schulden of overbelasting verminderen. En iedereen ruimte geven om zichzelf te ontwikkelen en om mee te doen. Juist in een stad met zoveel diversiteit en culturen als Utrecht is het belangrijk dat Utrechters elkaar blijven zien en ontmoeten. Om te ervaren dat er meer is dat je verbindt dan onderscheidt van elkaar.
Iedereen de mogelijkheid geven om mee te doen, is ook het uitgangspunt bij een aantal andere uitdagingen die op ons afkomen. De groei van de stad zorgt voor toenemende druk op de openbare ruimte en op de woningmarkt. Het eerste vraagt om slimme keuzes voor mobiliteit en ruimtegebruik. Gezond stedelijk leven blijft daarbij het uitgangspunt. We zetten vol in op beter groen in en om onze stad. De koers met meer ruimte voor voetganger, fiets en openbaar vervoer en minder voor auto’s zetten we daadkrachtig voort. Met name in straten waar het druk is, maken we parkeren op straat duurder en maken we ruimte voor automobilisten in parkeergarages en P&R’s. Delen van de binnenstad, zoals de Oudegracht en het Janskerkhof, maken we in stappen autovrij. En om grote stappen te kunnen zetten richting gezondere lucht – de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) die de raad eerder heeft vastgesteld – breiden we de milieuzone uit en werken we daarbinnen toe naar uitstootvrij vervoer in 2030. Om te zorgen dat iedereen mee kan doen is er ook een sloopregeling.
De groei van de stad geeft ook druk op de woningmarkt. Om die druk te verminderen, moet er de komende jaren stevig gebouwd worden. We maken daarom extra geld vrij voor voldoende ambtenaren om plannen te maken en met investeerders en projectontwikkelaars in gesprek te gaan. Maar als we verder niets zouden doen, worden er vooral dure woningen gebouwd. En dat is weer in tegenspraak met de wens van deze coalitie om ruimte te bieden aan iederéén. Dus ook hier nemen we de regie om sturen op zaken die niet vanzelf gaan. We zetten in op meer sociale woningbouw en woningen in het middensegment. De afgelopen jaren hebben we gezien dat als je niet een duidelijk doel stelt, je uitkomt op percentages van rond de 20 procent voor sociale huur en rond de 10 procent voor middeldure huur. Deze coalitie schetst daarom een duidelijk perspectief waar we vanaf nu naartoe willen werken. Om dit te kunnen doen, zijn stevige afspraken nodig met bouwers, investeerders, projectontwikkelaars, woningcorporaties en organisaties van huurders en kopers. Wij sluiten met hen een stadsakkoord op basis van een vernieuwde woonvisie. Op die manier werken we samen met partners in de stad aan een woningmarkt die past bij Utrecht als stad voor iedereen.
Ook bij de energietransitie – een andere belangrijke opgave voor de komende jaren – wil GroenLinks dat iedereen mee kan doen. Net als op de woningmarkt zijn ‘haalbaar en betaalbaar’ belangrijke uitgangspunten. We gaan zo snel mogelijk actief aan de slag met routekaarten naar aardgasloze wijken. Dit is ook volgens de afspraak die gemeenten met het kabinet hebben gemaakt. GroenLinks vindt dat mensen in staat gesteld moeten worden om deze omslag te maken, ook mensen met een kleine portemonnee. En we vinden het belangrijk dat we de overgang naar andere warmtebronnen aangrijpen om jongeren uit de buurt kansen te bieden. Zo willen we in Overvecht-Noord het aardgasvrij maken van woningen gebruiken om jongeren op te leiden tot installateur of adviseur, werk dat de komende decennia volop aanwezig zal blijven in onze stad en elders in het land.
Voorzitter, het mag duidelijk zijn, deze coalitie barst van de ambitie. Ambitie om Utrecht groener en gezonder te maken, klaar voor de toekomst. En om tegelijkertijd iedereen de mogelijkheid – de ruimte – te geven om mee te doen. We nemen verantwoordelijkheid voor de opgaves die op ons afkomen. Daar gaan we de komende vier jaar keihard aan werken, maar kunnen we niet alleen. Daarvoor hebben we mensen, initiatieven, organisaties en bedrijven in de stad nodig om met ons mee te denken en mee te doen. Daarvoor hebben we een gemeentelijke organisatie nodig die deuren en ramen opent en op zoek gaat naar ideeën en opvattingen in de stad. Daarvoor hebben we ook de politiek nodig, alle partijen in deze raad, om ook hier open te staan voor ideeën van elkaar en vanuit de samenleving. Met de komst van nieuwe partijen en de hogere opkomst bij de verkiezingen worden meer geluiden uit de stad vertegenwoordigd. Als Utrechtse raad hebben wij de gewoonte om alle geluiden de ruimte te geven. In het duidingsdebat na de verkiezingen werd door verschillende partijen gevraagd om een nieuwe versie van het Fundament. Eerder stuurde ik een voorstel rond, waarop een aantal kleine wijzigingssuggesties zijn binnengekomen. Deze heb ik verwerkt en het resultaat is een nieuw Fundament waarvan ik hoop dat alle partijen dit zullen onderschrijven. Om dit te bekrachtigen dien ik een motie in met de titel ‘Een nieuw Fundament voor de Utrechtse gemeenteraad’.
Voorzitter, wat GroenLinks betreft is dit nieuwe coalitieakkoord een feest. Maar ik heb eerder in dit huis al gezegd dat een feest pas echt een feest is als iedereen mee kan doen. Dat geldt niet alleen voor mensen en organisaties in de stad, maar ook voor de alle partijen in deze gemeenteraad. Ik hoop dat we de komende jaren op een mooie manier kunnen samenwerken aan een gezonde toekomst voor onze mooie stad!
Heleen de Boer, fractievoorzitter