Fossiele brandstoffen vervangen door duurzame energie? Kom maar op! De ontwikkelingen gaan steeds sneller. Ouderwetse CV’s maken plaats voor warmtepompen. Auto’s op benzine worden vervangen door elektrische varianten. Steeds meer zonne- en windparken zorgen voor duurzame energie. Ontwikkelingen waar GroenLinks natuurlijk enthousiast van wordt… hoe meer en hoe sneller, hoe beter. Toch?
Helaas gaat die vlieger niet helemaal op. De grote vraag naar én het grotere aanbod aan duurzame energie loopt letterlijk tegen grenzen op. Het stroomnet is vol. Op sommige momenten staat er een stroomfile in twee richtingen: er kan geen elektriciteit meer het net op en het kan er ook niet meer uit. De kabels die onze stroom vervoeren zitten simpelweg aan hun max. Netcongestie noemen we dat. Ondertussen neemt zowel de vraag naar als het aanbod aan duurzame energie nog steeds toe, én blijft de stad Utrecht groeien.
Het probleem van netcongestie is niet zomaar opgelost. Heel simpel gezegd zijn er twee oplossingsrichtingen om het gat tussen vraag en aanbod te dichten: het aanbod vergroten, of de vraag verkleinen. Het aanbod vergroten betekent concreet dat de capaciteit van ons stroomnet zo snel mogelijk moet worden vergroot. Een enorme opgave, waar netbeheerders, zoals Stedin hier in Utrecht, druk mee zijn. De vraag verkleinen betekent dat we ervoor moeten zorgen dat - vooral op bepaalde momenten waarop het stroomnet overbelast is - minder stroom het net op en af komt. Grote batterijen om elektriciteit tijdelijk in op te slaan, andere timing van activiteiten die veel stroom vragen of zelfs het niet verstrekken van vergunningen aan projecten die stroom gaan vragen: alle opties worden overwogen om netcongestie tegen te gaan. Niets doen is geen optie. Dan loopt al over enkele jaren van alles in de soep, zoals de bouw van nieuwe woningen die we zo hard nodig hebben. Meer dan 40% van de woningen die de komende jaren gebouwd moeten worden kan last krijgen van de overbelasting op het stroomnet.
En dus moeten we ook impopulaire maatregelen nemen. Zo gaan de laadpalen voor elektrische auto’s in Utrecht in de namiddag en avond aanzienlijk minder stroom leveren om de grote piek in de vraag naar elektriciteit een beetje te temperen. Ook wil GroenLinks dat de gemeente snel met Stedin gaat kijken hoe het stroomnet in de stad uitgebreid kan worden. En hoe om te gaan met warmtepompen? Ook die belasten het stroomnet nu zodanig, dat we moeten gaan nadenken over de wenselijkheid van nieuwe warmtepompen, vooral als het er veel in een keer zijn. Zeker in gebieden die ook op warmtenetten aangesloten kunnen worden is de keuze voor een warmtepomp minder wenselijk dan ik graag zou willen. Ook grootverbruikers moeten aan de bak, al is hun aandeel in de netcongestie lager dan ik had verwacht. En we moeten vaart maken met plaatsen van windmolens in Rijnenburg: lokaal opgewekte duurzame energie die niet zo ver hoeft te ‘reizen’ ontlast het stroomnet namelijk wél.
Zijn we er dan? Nee, waarschijnlijk nog niet. Daarvoor moet meer gebeuren en dat kan alleen als meer mensen zich gaan realiseren dat netcongestie een urgent probleem is. We moeten hier nu mee aan de bak voordat de problemen nog verder de pan uit rijzen. Heeft een column nut? Wie weet, een heel klein beetje. Misschien kijkt u bijvoorbeeld even op een digitale energieklok voordat u de volgende keer een wasje gaat draaien?