Groene weilanden omzoomd door bos, ooievaars, weidevogels, mooie vergezichten: toen ik me vanaf juni 2022 als wethouder mocht gaan bezighouden met ‘groen’, was het gebied rond Slot Zuylen mij al goed bekend. Ik kom er graag, zeker in coronatijd liep ik daar als omwonende ook regelmatig een rondje. Utrecht wil dit gebied graag nog verder vergroenen en daar werd ik als wethouder verantwoordelijk voor. Een mooie opdracht, want de natuur kan wel een extraatje gebruiken.
Natuur onder druk
De natuur staat al een hele tijd ontzettend onder druk, ook in Utrecht. Verschillende soorten planten en dieren die we eerder als vanzelfsprekend zagen in en rond de stad, verdwijnen nu in rap tempo. Niet voor niets hebben we als stad de biodiversiteitscrisis uitgeroepen. Tegelijk is de woningnood nog steeds hoog en bouwen we veel nieuwe huizen. We hebben daarbij afgesproken dat we “in balans” willen groeien: als er meer woningen bij komen, moet natuur zoveel mogelijk in verhouding meegroeien. Zo blijven Utrechters voldoende toegang houden tot natuur in de buurt en blijft er in en om de stad ruimte om biodiversiteit te behouden en te vergroten. Vanuit die wens kwam ook het plan om natuurgebied Zuilen verder te vergroenen en toegankelijker te maken.
Onrust bij omwonenden
Als gemeente hebben wij natuurlijk allerlei plannen, maar de inwoners van onze stad hebben vaak ook hele goede ideeën. Daarom vroeg ik in 2022 hoe de mensen in Utrecht dachten over onze plannen voor natuurgebied Zuilen. Nou, dat heb ik geweten! Het regende reacties, omwonenden voelden zich onvoldoende meegenomen in de plannen en wilden hun stem laten horen. Wat was de gemeente allemaal van plan met ‘hun’ groene omgeving? Waarom inzetten op natuur en biodiversiteit, het is toch al groen genoeg? Gaat die fijne rustige omgeving veranderen in een drukke hotspot? Vanuit de gemeente hadden we in onze plannen juist geprobeerd een stem te geven aan wie zich nu niet kan laten horen: de natuur. Naar aanleiding van alle reacties moest ik concluderen dat de plannen van de gemeente en de geluiden vanuit de buurt onvoldoende samenkwamen. Dan heb je een aantal keuzes: doorgaan en hopen dat de gemeenteraad alsnog in meerderheid je plan steunt of toch meer tijd nemen. Ik vind dat je bewoners serieus moet nemen. Daarom heb ik gekozen voor een ‘harde reset’: een pas op de plaats om meer ruimte te maken voor de stem van omwonenden.
De buurt denkt mee
Wat volgde was een intensief en uitgebreid participatietraject. Er werd een werkgroep gevormd met omwonenden vanuit verschillende buurten uit zowel Zuilen als Overvecht. Ze bespraken samen met deskundigen de kansen, mogelijkheden én beperkingen voor dit gebied. Er is enorm hard gewerkt en met resultaat! Voor alle deelnemers stond voorop dat natuur en biodiversiteit écht meer ruimte moeten krijgen. Het gebied moet daarnaast rust blijven uitstralen, maar wel breder toegankelijk worden voor meer Utrechters, zoals Overvechters. Een plek voor de boer is voor zowel gemeente als omwonenden van groot belang om het karakter van het gebied te behouden. Toen we de handen op elkaar hadden over de belangrijkste zaken, hebben we als stadsbestuur de knoop doorgehakt over enkele punten waar de werkgroep het nog niet helemaal over eens was. Om heel duidelijk te krijgen om welke punten dat ging, heb ik met een lid van de werkgroep en de boer uit Natuurgebied Zuilen nog een wandeling door het gebied gemaakt. Vervolgens hebben we denk ik een mooie middenweg gevonden daar waar de meningen uiteen liepen. Zo wordt Natuurgebied Zuilen een plek waar natuur, cultuurhistorie, recreatie en natuurinclusieve landbouw hand in hand gaan. Waar het rustige karakter voorop staat en we ook aan de groei van de stad en de toenemende vraag om groen tegemoet kunnen komen.
Succesverhaal
Is dit een succesverhaal? Ik vind van wel. Participatie betekent niet altijd dat je de wensen van bewoners een op een overneemt. Dat kan ook niet, want bewoners hebben vaak tegenstrijdige ideeën. Wat participatie voor mij wél betekent is dat je die ideeën en de mensen die ze inbrengen serieus neemt. Echte participatie staat voor mij voor met respect luisteren naar elkaar en naar elkaars zorgen en wensen. Samen kijken wat er wél kan. En duidelijk zijn over wat niet kan of wanneer andere belangen zwaarder wegen. Want bewoners kunnen bellen en mailen met de politiek, maar de natuur kan dat niet. Met dit verbeterde plan voor Natuurgebied Zuilen versterken we de biodiversiteit, neemt de natuur in oppervlakte toe en creëren we meer ruimte voor recreatie met behoud van cultuurhistorie, landbouw en rust. Daarmee hebben we keuzes gemaakt die beter aansluiten bij de stem van de omgeving en van de natuur! Ik kijk uit naar de bespreking in de gemeenteraad. En ik kijk vooral uit naar mijn eerste toekomstige wandeling in dit nóg mooiere natuurgebied.
Nieuwsgierig geworden: Lees hier het hele plan!