Utrecht blijft de komende jaren vergroenen en verduurzamen. Als het aan GroenLinks ligt wordt er geld gereserveerd voor het terugbrengen van water in de Catharijnesingel, komt er een directe fietsroute van Leidsche Rijn langs de Vleutensebaan en wordt er een plan gemaakt om samen met bewoners en bedrijven aan het Westplein versneld invulling te geven. Lees de volledige bijdrage van fractievoorzitter Heleen de Boer.

Voorzitter,
Terwijl in Italië de zon volop schijnt en het consumentenvertrouwen meestijgt met de temperaturen, wil het in Nederland maar niet echt zomeren. Het consumentenvertrouwen zit hier nog ver beneden nul, de banken zitten op hun geld en het PvdA-VVD kabinet bezuinigt de economie nog verder kapot door alweer een nieuwe bezuinigingsronde aan te kondigen, nog voordat de vorige bezuinigingen goede en wel zijn doorgevoerd.

Dat leidt bij GroenLinks tot zorgen. Vooral over het sociale domein. Ook na de meicirculaire blijft onduidelijk hoeveel geld we als gemeente in het kader van de decentralisaties precies moeten inleveren. Tegelijkertijd raken steeds meer Utrechters hun baan kwijt en gaan ook hier te veel bedrijven failliet. Het beroep op de bijstand, schuldhulpverlening en armoederegelingen neemt toe. 

Dit betekent wat GroenLinks betreft extra aandacht voor mensen in kwetsbare posities. Te veel Utrechtse kinderen leven in armoede en te veel mensen kunnen door gebrek aan geld niet meedoen. GroenLinks is daarom er daarom trots op dat dit college, nu het weer kan, de inkomensgrens voor de U-pas verhoogt naar 125% van het sociaal minimum.

Maar ook in het fysieke domein zijn zorgen. De grondexploitaties brengen minder op dan begroot. Door het inzakken van de woning- en vastgoedmarkt worden bouwprojecten uitgesteld of geschrapt. En voor de benodigde investeringen in woningbouw en stadsontwikkeling is het steeds moeilijker de financiering rond te krijgen.

Als bonus schotelt het kabinet Rutte-Ascher de woningcorporaties de verhuurdersbelasting voor, waardoor zij nog verder onder druk komen te staan. De gevolgen hiervan zijn zichtbaar in de gehele sociale huurmarkt. De huurders zijn hiervan de dupe.

Voorzitter, naast deze zorgen, biedt de huidige situatie wat GroenLinks betreft ook kansen. Kansen om het anders te doen, om van de nood een deugd te maken.

Dit vraagt de durf om als overheid eens buiten de gebaande paden te treden – mits dit niet ten koste gaat van het groen natuurlijk – en vooral ook zaken los te durven laten.

Financiën
Voorzitter, GroenLinks is dan ook blij dat binnen de gemeente wordt ingezet op zero-budgetting en innovatie. Dit betekent in feite dat je een leeg vel pakt en daarop uittekent hoe het programma of de afdeling eruit zou zien als je helemaal uit het niets zou beginnen. Kijken naar de meest efficiënte manier om je doelen en ambities te behalen, zonder je al te veel aan te trekken van ‘kan niet’, ‘mag niet’ en ‘doen we hier altijd zo’. GroenLinks is benieuwd naar de resultaten!

Voorzitter, verder houdt GroenLinks, net als de rest van de raad, zorgen over de grondexploitaties. In de Ria van vorige week hebben wij gezien dat we als gemeente steeds beter de vinger aan de pols houden, zowel in het Stationsgebied en Leidsche Rijn, als in andere delen van de stad en bij het maatschappelijk vastgoed. Maar zelfs dan zijn tegenvallers en dus opnames uit de voorzieningen niet te voorkomen. Graag blijven we als raad door het college meegenomen worden in de ontwikkelingen.

Voorzitter, financieel onzeker zijn ook de aankomende decentralisaties: hoeveel geld krijgen we en wat kunnen we daar voor doen? Hierover is afgelopen dinsdag in de commissie uitgebreid gesproken en het komt nog een aantal keer in deze raad terug. Voor GroenLinks staat één ding voorop: mensen in kwetsbare posities, mogen niet tussen wal en schip belanden. Dat geldt bijvoorbeeld voor zwerfjongeren die hulp nodig hebben om hun leven op de rails te zetten. En voor chronisch zieken die het zonder steuntje in de rug niet redden. Een tweede belangrijk punt voor GroenLinks is dat mensen zelf zoveel mogelijk de regie houden over hun leven en over een eventueel hulpverlenings- of participatietraject. Met die ogen bekijkt en beoordeelt GroenLinks de ontwikkelingen. Niet alleen in het nieuwe beleid, maar zeker ook in de overgangssituatie.

Stationsgebied
Voorzitter, in het Stationsgebied, zou GroenLinks soms ook wel een leeg wit vel wensen, waarop je helemaal opnieuw begint te tekenen. Vooral waar het gaat om zaken die vastliggen in contracten of toezeggingen uit het verleden. Veel van die afspraken zijn gebaseerd op een werkelijkheid van 10 jaar terug. En er is in die tijd veel veranderd. Helaas horen we in het Stationsgebied maar al te vaak ‘kan niet’ en ‘mag niet’. Voor nieuwe ideeën en inzichten moet fors in de buidel getast worden. Wat overblijft is ruimte zoeken waar het kan: ruimte om met de partners in het stationsgebied sámen andere oplossingen te zoeken. Zowel als het gaat om de permanente inrichting – zoals de Van Zijstweg - als om tijdelijke oplossingen.

Zo liggen er kansen om op het Westplein versneld invulling te geven aan de tijdelijke inrichting. GroenLinks ziet graag dat samen met bewoners, bedrijven en initiatieven rondom het Westplein hiervoor een plan wordt gemaakt. Want een tunnel komt er voorlopig niet, terwijl het rondom het Westplein bruist van de ideeën om – zelfs al is het tijdelijk – de leefbaarheid van het gebied te vergroten en de aansluiting met de binnenstad te verbeteren. Wat GroenLinks betreft moet de gemeente randvoorwaarden stellen en zich verder vooral beperken tot ondersteunen en faciliteren. Eind van dit jaar komt het college met een Plan van Aanpak voor heel fase II. GroenLinks wil dat daarin de mogelijkheid voor versnelde invulling van het Westplein via ‘organische gebiedsontwikkeling’ word meegenomen. We hebben hiervoor een motie klaar.

Voorzitter, GroenLinks is positief over de reservering van 1,6 miljoen voor het open maken van ook het zuidelijk deel van de singel rond 2019. Maar met dat geld zijn we er nog niet. De motie die we hierover vorig jaar indienden en die werd overgenomen, vroeg om structurele reservering van geld. Daarom ziet GroenLinks graag een “Water in de Singel”-fonds dat de komende jaren verder gevuld wordt. Niet alleen door de gemeente, maar zeker ook door sponsoring en crowdfunding. Graag zien wij bij de komende begroting een plan voor hoe het gemeentelijk deel van dit fonds de komende jaren gevuld gaat worden. Ook hiervoor hebben we zonodig een motie achter de hand.

Leidsche Rijn
Voorzitter, de economische crisis zorgt voor lege gebouwen en lege plekken op de kaart van Utrecht. In Leidsche Rijn zet het college goede stappen om deze plekken ingevuld te krijgen, bijvoorbeeld met stadslandbouw of andere initiatieven. Toch blijken initiatiefnemers soms hobbels te ervaren bij het realiseren van hun plannen. De gemeente probeert hier al op in te spelen, maar dat kan wat GroenLinks betreft hier en daar nog wel wat sneller. Ook bij de invulling van Hart van De Meern zien we graag dat wordt aangesloten bij ideeën en initiatieven van bewoners en bedrijven.

Voorzitter, Er wordt hard gewerkt aan de fietsverbindingen in de stad. In het toekomstige centrum van Leidsche Rijn mist nog een schakel in het fietsnetwerk die wat GroenLinks betreft niet mag ontbreken. Daarom willen we nu geld vrijmaken voor een directe fietsverbinding langs de Vleutensebaan. Daarvoor heb ik een amendement, wat ik hierbij indien.

Cultuur
In het Collegeprogramma is het cultuurbudget fors verhoogd. Een deel van die verhoging wordt nu, zoals eerder afgesproken, per 2017 teruggeschroefd, omdat de gemeente simpelweg minder te besteden heeft. Dat vinden we jammer maar is niet te voorkomen. Deze bezuinigingen worden nu al heel concreet ingevuld. Dit terwijl we inhoudelijk na de zomer over de herijking van ons cultuurbeleid gaan praten. GroenLinks wil het culturele veld bij de keuzes betrekken, zodat er een duidelijker onderbouwd verhaal ligt. Vandaar dat wij een amendement hebben om de concretisering van de bezuinigingen op cultuur te verschuiven naar het najaar.

Onderwijs
De rijksbezuiniging op onderwijshuisvesting vinden wij vreemd en onwenselijk. Utrecht krijgt minder geld voor onderhoud en bouw van scholen en dat geld gaat – hopen we dan maar –  naar de scholen zelf. In de wet staat dat scholen dit geld niet mogen uitgeven aan stenen of huur. De gemeente blijft wel verantwoordelijk voor de huisvesting en GroenLinks vraagt zich dan ook af waaruit straks onderhoud aan schoolgebouwen en investeringen in het binnenklimaat betaald moeten worden. Als het niet lukt deze merkwaardige schuif in Den Haag van tafel te krijgen, willen we van het college een concreet voorstel zien bij de begroting, waarover de raad zich kan uitspreken. Graag een toezegging hierop.

Tour
Voorzitter, cultuur en onderwijs brengen mij automatisch bij stadspromotie. GroenLinks is hier een warm voorstander van, zo lang het niet te veel kost of het een langdurig positief effect oplevert. Het regenboogzebrapad van 800 euro, waarmee we Utrecht als tolerante stad op de kaart zetten, is een goed voorbeeld van stadspromotie die weinig kost. De terugkeer van het water in de singel is een voorbeeld van het blijvend aantrekkelijker maken van de stad.

Voorzitter, door het college en een deel van de raad wordt een eventuele start van de Tour in 2015 of 2016 ook als stadspromotie gezien. GroenLinks vreest dat een eventueel positief effect hiervan beperkt zal zijn. In dat licht vinden wij een reservering van 5 miljoen euro voor de Tourstart in de huidige, financieel krappe tijden onwenselijk. Mocht er een moment komen dat de raad wordt gevraagd dit geld daadwerkelijk beschikbaar te stellen, dan zal GroenLinks daar tegen stemmen. Wel vinden wij het terecht dat als je tóch voor de Tour gaat, van het bedrijfsleven wordt gevraagd minimaal de helft van de kosten te betalen. Eventuele opbrengsten gaan immers ook vooral naar hen.

Sport
Voorzitter, GroenLinks kiest voor de breedtesport. Wij hebben daarom grote problemen met verhoging van de zaalhuren in 2014. GroenLinks ziet liever de bezuinigingen neerdalen op zaken als het project Olympisch vuur. Wij vragen de wethouder om met de vsu en de sportverenigingen op zoek te gaan naar alternatieve bezuinigingsmogelijkheden. Zeker omdat wij bang zijn dat hogere huren tot een lagere bezettingsgraad zullen leiden.

Verder ziet GroenLinks graag dat bij ieder topsportevenement voortaan wordt ingezet op 50% financiering vanuit private bronnen. Graag een toezegging van de wethouder hierop, eventueel hebben we een motie.

Werk en Inkomen
Voorzitter, bij de begroting is een motie aangenomen om een deel van het budget voor re-integratie over te hevelen naar maatregelen om werkgelegenheid te bevorderen. In de voorjaarsnota geeft het college aan dat het niet mogelijk is deze overheveling van gelden structureel te maken. ‘Kan niet’ en ‘mag niet’ schrijft het college. Voorzitter, GroenLinks is hier niet van overtuigd. Het re-integratiebeleid is bedacht in een tijd waarin er werk genoeg was, maar de werkzoekenden niet pasten op de beschikbare vacatures. In zo’n tijd helpt het om je werkzoekenden op te poetsen, bij te schaven en fit te maken voor de arbeidsmarkt. Nu zijn we echter in een situatie beland waarin er simpelweg meer werkzoekenden zijn dan banen. Als je dan alleen maar blijft investeren in die mensen, maar niet in extra werkgelegenheid, zorg je hooguit dat ze harder met elkaar gaan concurreren. Maar er komt nauwelijks iemand extra aan het werk.

GroenLinks gelooft daarom dat je nu moet investeren in het vergroten van de koek: bestrijd de jeugdwerkloosheid door leerwerkbanen te creëren in sectoren waar over een aantal jaar tekorten ontstaan, gebruik mogelijkheden als dienstenvouchers, bedenk samen met bedrijven in de knel manieren om werknemers toch vast te houden en investeer in mogelijkheden voor zzp-ers. Bouw samen met woningcorporaties aan het energiezuinig maken van de woningvoorraad, kortom: pak een wit vel en doe het eens helemaal anders.

GroenLinks wil dat het college binnen het programma Werk & Inkomen alsnog structureel 1 miljoen vrijmaakt om op deze wijze de Utrechtse economie te versterken en meer werkgelegenheid te creëren. Wij zullen ons niet neerleggen bij ‘kan niet’ en ‘mag niet’. GroenLinks wil dat bij de begroting hiervoor een concreet plan naar de raad komt. Omdat dit afwijkt van wat in de voorjaarsnota staat, hebben wij hiervoor een motie, die ik in eerste termijn al indien.

Gemeente als werkgever
Wat aan het werk helpen van werklozen en arbeidsgehandicapten betreft: GroenLinks vindt dat de gemeente hierin een voorbeeldfunctie moet vervullen. Wij vragen dan ook of het college bereid is om 5% van de loonsom te bestemmen voor het in dienst nemen van arbeidsgehandicapten en mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Niet alleen in de laagbetaalde arbeid, maar ook in hogere functies. Juist mensen in een kwetsbare positie hebben het nu extra moeilijk. Daarom zouden we graag een plan zien van het college hoe zij binnen de gemeentelijke organisatie kunnen worden ingezet.

De gemeente heeft ook een voorbeeldfunctie als het gaat om ‘gewoon goed werk’. Flexibele contracten zijn soms nodig om pieken op te vangen, maar met een flexpercentage van ruim 60% bij het klantcontactcentrum schiet de gemeente door. GroenLinks wil dat dit percentage fors wordt teruggebracht en hoort graag van de wethouder wanneer en hoe hij dit gaat doen.

Groen
Voorzitter, De wijkgroenprogramma’s van dit college zijn een ongekend succes. In wijk west leverde een oproep om ideeën aan te dragen voor vergroening van de buurt maar liefst 300 reacties op! GroenLinks is hier enorm trots op.

Het college moet dus gedacht hebben ‘hoe meer groen, hoe beter’ toen het besloot minder te gaan snoeien en maaien. Het zal u misschien verbazen, maar meer – of in dit geval vooral hoger – groen is voor GroenLinks niet altijd wenselijk.

Minder maaien kan bijvoorbeeld leiden tot minder soortenrijkdom, doordat de bodem verrijkt. We zijn dan ook blij met de toezegging van de wethouder dat zij hier nog eens goed naar gaat kijken.

Omdat de beslissing om minder te gaan maaien in deze Voorjaarsnota wordt genomen, hebben we hierover een amendement. Minder snoeien ziet GroenLinks – als het om het openbaar groen gaat – ook niet zitten. Wij stellen dan ook voor om deze bezuiniging nu niet door te voeren en deze mee te nemen in de algehele afweging in de areaal-herziening in 2017. De dekking hiervoor halen we uit een reservering voor Openbare Ruimte en Groen uit de Verantwoording. Hiervoor dien ik een amendement in.

Tenslotte
Voorzitter, ik rond af. De voorjaarsnota die voorligt, zit wat GroenLinks betreft over het geheel genomen goed in elkaar. Wel hebben we als gemeente fors minder geld te besteden en het einde van de bezuinigingen uit Den Haag is nog niet in zicht. Minder geld vereist meer creativiteit. Vandaar onze oproep aan het college om vastomlijnde plannen los te durven laten, om bewoners, bedrijven en initiatieven in de stad nóg meer te betrekken bij het beleid dan nu al gebeurt en om het beleid te laten meebewegen met de samenleving. GroenLinks wil dingen mogelijk maken. Want zoals mijn oma altijd zei: “Kan niet ligt op het kerkhof en mag niet ligt ernaast”.