Wat is er aan de hand?
Nederland moet zo snel mogelijk minder fossiele brandstoffen gaan gebruiken om klimaatverandering tegen te gaan. Dus moeten we ook zo snel mogelijk van het aardgas af. In Utrecht zijn we bezig om de wijk Overvecht van het gas af te krijgen. Echt pionierswerk, want zo’n megaklus is nog nooit eerder uitgevoerd. Tijdens de onderhandelingen met Eneco over de aanleg van een warmtenet moesten we daarom heel alert zijn: is het haalbaar? Blijft het betaalbaar? En juist omdat we daar zo alert op waren, zijn we gestopt. De plannen bleken simpelweg niet voldoende betaalbaar te worden voor de bewoners. Dus hoe jammer het ook, is het dus ook goed dat we gestopt zijn. Niet betaalbaar voor de bewoners is voor ons gewoon geen optie. De energierekening mag niet omhoog gaan, daar sta ik voor.
Maar in het nieuws hoorde ik dat Eneco de stekker eruit had getrokken?
Dat is een beetje raar gegaan. Samen met Eneco waren we tot de conclusie gekomen dat we niet tot een plan konden komen waar we alle handen voor op elkaar kregen. Het idee was om dit nieuws samen naar buiten te brengen, maar Eneco heeft ervoor gekozen het verhaal eenzijdig een dag voordat ik hen zou spreken al naar buiten te brengen. Waarom ze dat hebben gedaan blijft gissen. Maar dat doet niets af aan het feit dat ook wij, vanuit de kant van de gemeente, hadden geconstateerd dat de gesprekken met Eneco helaas niet tot de gewenste uitkomsten leidden.
Hoe komt dat?
Zoals ik al zei, het was én is pionierswerk. We wisten vanaf het begin dat er een risico zou zijn dat we er niet samen uit zouden komen. En het simpele antwoord is ook: op dit moment is gas goedkoper dan warmte. Oók omdat voor gas alle infrastructuur er al ligt, terwijl die voor warmte nog aangelegd moet worden. Dan is het ontzettend lastig om tot een deal te komen die betaalbaar is voor bewoners. Dat is natuurlijk ontzettend jammer, voor de mensen in Overvecht en voor de voortgang van de energietransitie, maar helaas wel een risico wanneer je als koploper met zo’n grote uitdaging aan de slag gaat én kritisch bent op de betaalbaarheid. Helaas lopen andere steden tegen dezelfde problemen aan, we zijn hier niet uniek in.
En nu?
Het klimaat wacht niet, en Utrecht wil ook niet wachten. Maar willen we dit soort projecten in Nederland echt grootschalig van de grond gaan krijgen, dan móet er voor mensen een alternatief komen voor gas dat minstens even aantrekkelijk is, en dus niet duurder. Wat mij betreft kijken we nu goed naar de lessen die we kunnen leren van het traject met Eneco, en pakken we dan door. Samen met al die andere gemeenten die in hetzelfde schuitje zitten, zoals bijvoorbeeld Amsterdam, Den Haag, Eindhoven en Amersfoort. En het Rijk hebben we daar zeker ook bij nodig.
Daar kwam toch extra geld vandaan?
Dat klopt, minister Jetten heeft extra financiering toegezegd. We moeten goed gaan kijken wat daar wel en niet mee kan. Naast geld hebben we hard landelijke wetgeving nodig om dit soort trajecten gemakkelijker te kunnen doorlopen. Dat is gelukkig geen verre belofte meer: één wet is recentelijk al aangenomen en een andere, de Warmtewet, wordt binnenkort in de Tweede Kamer besproken. Op sommige dingen moeten we vooralsnog dus wachten, maar ik ga in de tussentijd niet stilzitten. Daarvoor is dit project veel te belangrijk!